Trabzon’da başlayan öykü: ABD’nin 397 yıllık şirketi

Dünyanın en eski şirketi artık hayatta değil. Japonya’daki Kongo Gumi’den bahsediyorum. 578’de kurulmasına rağmen birkaç yıl öncesine kadar hayattaydı. Avrupa’nın en eski şirketi 1.000 yılında Fransa’da kurulan Chaten de Chaten de Goulaine. Türkiye’de ise hayatta olan en eski şirketin tarihi 1777’ye dayanıyor. Kurucusunun adını alan Hacı Bekir Lokumları bu yıl 243’üncü yaşını kutluyor. Ekonominin kalbi ABD’de ise daha eski. 1623’te kurulmuş Zildjian adlı şirket tamı tamına 397 yaşında. ABD’nin bağımsızlık günü ise 4 Temmuz 1776’da gerçekleşmiş.

Yani Zildjian, ABD’den 153 yaş daha büyük. Peki ABD’den 1.5 asır daha yaşlı olan bu şirketin öyküsünün nereden başladığını biliyor musunuz? Yanıtı Trabzon... 17’nci yüzyılın ilk çeyreğinde dayanıklı ziller yapmaya yarayan bir alaşım keşfeden Trabzonlu Avedis Zildjian tarafından kurulan şirketin tarihi 1929’da değişti. Büyük Buhran’ın başlamasından günler önce ABD’ye göçen torunlardan 3’üncü Avedis Zildjian’ın ürettiği ziller, The Beatles, Pink Floyd, Deep Purple, Cream, Rolling Stones, Jimi Hendrix, Guns N' Roses gibi isimlerin eserlerini süsledi.

Mozart ve Haydn’ın eserlerine girdi

İlk üretimini Samatya’da başlatan Zildjian’ın zilleri 1680 yılında ilk defa batılı besteciler tarafından kullanıldı. 1780’lerde ise askeri bandolarda, Haydn ve Mozart’ın eserlerinde yerini bulan zil, 1851’de Avedis Zildjian II tarafından Avrupa’da fuarlarda tanıtıldı, Avrupa üzerinden dünyaya satılmaya başladı.