Yeni bir tedarik zinciri kaosuna hazır mısınız?
Çin’de Nisan ayında endüstriyel üretim son 32 yıllın en düşük seviyesine geriledi. Bu gerileme Şangay’da taviz verilmeden uygulanan “Sıfır Covid” politikasından kaynaklandı. Limanlar işledi fakat dahili lojistikte aksamalar oldu. Bazı kaynaklar Nisan ayında gemilere yüklenemeyen konteyner sayısının 260 bin TEU olduğunu tahmin etti. Bu ortalama 10 bin TEU kapasiteli 26 geminin yüklenemediği anlamına geliyor. Şangay’daki katı önlemlerin üretim ve lojistiğin aksamasına neden olması, siparişlerin Çin’deki diğer lokasyonlara yönelmesine, bu da diğer bölgelerde yer alan limanların yükünü arttırmasına neden oldu. Kapanmanın başladığı 11. Hafta ile 18. Haftalar arasında Şangay limanına her hafta uğrak yapan gemi sayısı ortalama 2,5 düşerken, Ningbo ve Qingdao limanlarında sırasıyla 1,1 ve 0,5 artış gösterdi. Bu da Şangay limanına uğrak yapan konteyner gemilerinin ortalama 1/3 oranında azaldığı anlamına geliyor. Bunun sonucu olarak Şangay limanı her ne kadar ilk 4 ayda 15,3 milyon TEU elleçleyerek %1,8 oranında yük artışı gösterse de sadece Nisan ayında %25 yük kaybetti, diğer yandan komşu Ningbo limanı %10 oranına yükünü arttırdı. Tüm bu olumsuz çerçevenin elbette dünyada yansımaları var. Yakın coğrafyamıza bakacak olursak Avrupa limanlarında 2022 yılının ilk çeyreğinde, geçtiğimiz yılın ilk çeyreğinden daha düşük bir konteyner elleçlemesi gerçekleşti. Bunda Şangay’da yüklenemeyen konteynerlerin, gemi seferlerindeki gecikmelerin ve Ukrayna işgalinin yarattığı tedarik zinciri kırılmalarının etkileri var. Konteyner akışının aksaması boş konteyner tedariki sorununun ortaya çıkmasına neden oldu. Konteyner bulunamaması da limanlardaki konteyner elleçlemesinin azalması yönünde ilave bir etki yarattı. Geçtiğimiz ay Uzak Doğu-Avrupa ana ticaret rotasında çok sayıda gemi, seferlerini beklenenden çok daha uzun sürelerde tamamladı. Bu gecikmeler gemi sefer çevrimlerini 20 günün üzerinde arttırdı. Armatörler bazı gemi seferlerini iptal etmek zorunda kaldı.
Diğer yandan talep tarafında da bir düşüş oldu. Her ne kadar Rusya-Ukrayna savaşının belirli sonuçları olsa da talebi düşüren en önemli nedenler enerji fiyatlarının ve enflasyonun savaş sürecinde yükselmesidir. Talebin azalması konteyner navlunlarının son birkaç aydır düşmesine neden olmuştu. Ancak bu haftadan itibaren navlunlarda bir düşmeme eğilimi beklenebilir.
Tüm bu belirsizlikler tedarik zinciri boyunca “kamçı etkisinin” yaşanmaması için bir gerekçe bırakmadı. Normal şartlarda 3. çeyrek, deniz taşımacılığına olan talebin her daim yükseldiği bir dönem olmuştur. Ayrıca Şangay’da hayatın normale dönmesi ile beklenen talep patlaması, yüklenemeyen yüklerin iletilmesi, fabrikaların yeniden tam kapasite çalışması, siparişlerin olası gecikmeler dikkate alınarak erken verilmesi gibi unsurlar, tedarik zincircilerinde yeni bir kaos ortamının oluşması için gerekli zemini hazırlamış durumda.
Mevcut tedarik zinciri yapısında endüstriyel satın almaların ve dolayısıyla konteyner gemi hatlarının belirli bölge ya da ülkelere odaklandığı görülüyor. Bu çemberden çıkarak dünyanın farklı lokasyonlarında alternatif tedarik kaynaklarının bulunarak tedarik zincircilerinin çeşitlendirilmesi, kısa vadede risklerin azaltılması için halen en güvenilir çözüm olarak görülebilir.
