Zekâ değişti liderlik neden hâlâ eski?

Liderlik, yapay zekaya bırakılası değil. YZ iyidir, hoştur ama lider hala sensin. Devredilmeyecek bir sorumluluktur lider olmak. Kararı alırken bunun sonuçlarına neticede YZ değil, sen katlanacaksındır.

Teknoloji yeniçağın direksiyonuna geçti, ancak direksiyondaki eller hâlâ 20. yüzyıl refleksiyle tutunuyor. Liderler; veriyle konuşan, algoritmayla karar veren, makine öğrenmesiyle yol alan bir çağda yaşıyor ama çoğu, bu zekâyı yalnızca “destek hizmeti” olarak görüyor.

Oysa yapay zekâ, liderin ajandasını değiştirdi. Şimdi patronlar için soru şu: Yapay zekâ sizin yerinize düşünmüyor; ama size ne söylüyor? Dinliyor musunuz? Stratejik olarak: Zamanı yönetmiyorsan veri seni yönetir. YZ, liderin önündeki karmaşayı çözmek için bir analiz gücü sunabiliyor artık.

Verimlilik arttı ama anlam azaldı

Ama hangi veriye göre, hangi modelle, kimin çıkarına? Stratejik karar artık içgüdüyle değil, veri temelli sezgiyle alınıyor. Ve bu sezgiye ulaşmak için yapay zekâ bir kaldıraç olabilir; ancak lider hâlâ “soruyu soran kişi” olmalı. Soruyu yanlış sorarsan, en iyi algoritma bile seni bataklığa taşır.

YZ; süreçleri hızlandırıyor, maliyetleri azaltıyor, performansı artırıyor. Ama aidiyet de gidiyor. Liderler üretkenliği ölçüyor ama yitirilen “işte olma nedenini” ihmal ediyor. Kâr artabilir, ama bağlılık azalırsa şirket ayakta kalamaz. YZ; makineyi verimli kılar, insanı değerli kılmak ise liderin işidir.

İKİ SORU İKİ CEVAP / YZ’nin liderle diyaloğu

YZ, liderin yerini mi alacak?

Hayır. Ama lider, YZ’ye neyi sorması gerektiğini bilmezse, yönetim gücünü makineye kaptırır. Asıl mesele yerini almak değil, aklını şekillendirmektir. YZ senden zeki olabilir ama karar süreçlerinde tüm sorumluluk sendedir. Aldığın kararların neticelerine sen katlanacaksın. Bu yüzde YZ’ye işini yıkma.

 Liderler YZ’yi nasıl kullanmalı?

Ona asistan değil, ortak akıl destekçisi gözüyle bakmalı. YZ bir ormandır, ama yolu hâlâ lider açar. Yani; pusulayı YZ’ye ver, ama yönü sen seç. Şöyle düşün; çok şey bilen, çok kişiyle müşavere edebilme yeteneği olan asistanın var. Ona bundan çok anlam yüklersen, fiyaskolar zinciri seni bekler.

not/ Zekâ kafatası dışındaysa sorumluluk yürekte kalmalı

YZ bilgi verir, ama bilgelik liderde kalmalı. Eğer her kararı sisteme bırakırsak, liderlik sadece protokol olur. Unutma; liderin işlevi sadece karar vermek değil, kararın anlamını da taşımaktır. Ve o anlam; rakamda değil, insanda saklıdır. YZ hızlıdır, güçlüdür, tutarlıdır… Ama vicdan hâlâ yürekle çalışır.

Etik olarak,; güç arttı, sorumluluk geri çekildi.  YZ, kararın nesnelliğini artırıyor gibi görünse de, kodun içine gömülmüş önyargıların etik krizleri büyütüyor. Kararı makineye bıraktığını sanan lider, aslında kararın sorumluluğundan kaçıyor. Bir aday neden elendi? Bir hasta neden öncelik almadı?  Sorular…

Bir müşteri neden dışlandı? YZ sadece uygulayıcıdır; ahlaki karar insanın omzundadır. Ve liderin bu omzu, algoritmanın gölgesinde kaybolmamalı. Eğer kendini algoritmalar seline bırakırsan varacağın nokta bu algoritmaları yazanların infaz arenası olacaktır. Bu yüzden son karar daima senin olmalı.