Algoritmik Çinleşmeye dikkat!
YZ Çağında egemenlik, fabrika sahipliğiyle değil, veri yönetimiyle ölçülür. Veri sende fakat yönetimi elde ise algoritmik Çinleşmenin dijital müstemlekesi olursun. Verin yoksa yerin yok bu âlemde…
Yatırım gibi görünüyor ama kodla geliyor. Bir ülke düşünün: üretim, istihdam, teknoloji getirisi sunuyor ama yanında gizli formatta; veri altyapısı, algoritmik karar sistemleri, dijital protokol bağımlılığı da taşıyor. Zira artık çağ, doğrudan sermaye değil; dolaylı algoritmalar çağı...
Ben buna “Algoritmik Çinleşme” diyorum: Bir coğrafyaya para gelir, fabrika kurulur, veri toplanır, alışkanlık kodlanır, karar mimarisi şekillenir. O coğrafya artık sadece üretim üssü değil; veri kolonisi olmaya başlar. Tıpkı Çin’in gittiği pazarlara kendi finansı, teknolojisini dayatıp mandalaştırması gibi…
Kuralları kodun sahibi yazar
Klasik yatırımların çarpanı fizikseldir; üretim, istihdam, ihracat… Ama YZ destekli yatırımların çarpanı algoritmatiktir. Yani kararın nerede verildiği, yazılımı kimin yazdığı, verinin kimde işlendiği… Bugün Türkiye’ye yönelen stratejik sermaye, sadece istihdamı değil, karar altyapısını da hedefliyor.
Kod yazılmadan sistem kurulmaz ama sistem senin dışından kodlanırsa, sen sadece kullanıcı olursun. YZ altyapılı üretim sistemleri; baştan sona dijital protokollere dayanır. Ve bu protokollerin çoğu, Türkiye sınırları dışında, farklı regülasyon iklimlerinde yazılmıştır. Kod egemenliğini kaybedebilirsin.
2 SORU 2 CEVAP / Stratejik yatırım okumasına dair…
Neden her yatırım aynı etkiyi yaratmaz?
Çünkü bazı yatırımlar altyapı getirir, bazıları ise bağımlılık… YZ çağında bir yatırımın değeri kadar, getirdiği veri aklına da bakmak gerekir. Sadece fabrikayı değil fikriyatı da ithal ediyorsan; bu büyüme değil, yön kaybıdır. Unutma ki ticarette dahi şu anda yeni slogan; “müşteri verinimetimdir” oldu.
YZ yatırımlarında nelere dikkat edilmeli?
Veri nerede toplanıyor, kararlar nerede veriliyor, algoritmalar nerede yazılıyor? Bu üç sorunun cevabı içeride değilse, dışarıdan yatırım gelmiş gibi görünür ama kontrol dışarıya geçmiştir. Çünkü kod, cihazdan önce gelir. Ve kodun sahibi, kimin çalışacağına değil, nasıl çalışacağına karar verir.
not/Yabancı yatırım mı dijital işgal mi?
Bugün Türkiye; Pasifik ve Atlantik eksenleri arasında veri odaklı yeni bir jeopolitik kıskaçtadır.
Batı; güvenliğini dayatır. Doğu; kapasitesini sunar. Ama her iki tarafta da eksik olan şey şudur: Türkiye’nin kendi dijital stratejisi... Milli algoritmasını kuramayan, başkasının yazılımında işlem görür.
YZ çağında toprak değil, sunucu alanları işgal edilir. Yatırım dediler, kablo döşediler. Bulut kurdular, veri çektiler. Gözümüz sevindi, aklımız devredildi. Gümrük tarifesini değiştirebilirsin ama veri akışını değiştiremezsen, egemenliğin parçalı hale gelir. Yüksek teknoloji iyidir de seni yükseltebiliyorsa…
Bu yüzden gelen her yüksek teknoloji yatırımına “veri egemenliği filtresiyle” bakmak zorundayız. Eğer ürettiğin veri sende kalmıyor ve sanal dünyanın yağmasın açık halde ise başın belada demektir. Hele ki algoritrokrasi çağında elin bilgisiyle, yabancının koduyla düşünüyorsan, yandın ki ne yandın…
Değerli ekonomim.com okurları,
ekonomim.com ekibi olarak Türkiye'de ve dünyada yaşanan, haber değeri taşıyan gelişmeleri sizlere en hızlı, tarafsız ve kapsamlı şekilde sunmak için çalışıyoruz. Bu süreçte sunduğumuz haberlerle ilgili eleştiri, görüş ve yorumlarınız bizim için çok değerli. Ancak, karşılıklı saygı ve hukuka uygunluk çerçevesinde, daha sağlıklı bir tartışma ortamı oluşturmak adına yorum platformumuzda uyguladığımız bazı kurallarımız bulunmaktadır.
Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (diğer okurlara yönelik olanlar da dahil) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık içermesi durumunda, yorum editörlerimiz bu yorumları onaylamayacak ve silecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar arasında aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemleri de yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur, bu nedenle bu tür yorumlar da ekonomim.com sayfalarında yer almayacaktır.
Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu kanıtlanamayan iddia, itham ve karalama içeren, halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.
Markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmaz ve silinir. Aynı şekilde, bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmaz ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Diğer web sitelerinden alınan bağlantılar ekonomim.com yorum alanında paylaşılamaz.
ekonomim.com yorum alanında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan kullanıcıya aittir, ekonomim.com bu sorumluluğu üstlenmez.
ekonomim.com'de yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yer alan Kullanım Koşulları'nı ve Gizlilik Sözleşmesi'ni okumuş ve kabul etmiş sayılır.
Kurallarımıza uygun şekilde saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun yorumlarınız için teşekkür ederiz.