Gıda emtialarında soğuma dalgası

EVRİM KÜÇÜK

Dünya Bankası’nın gıda emtia fiyat endeksi nisan ayında düşüşe geçti ve 2025’in ilk çeyreğindeki yüzde 2’lik düşüş derinleşti. Yılın ilk dört ayında gıda fiyatları 2024’ün aynı döneme kıyasla yüzde 4 düştü. Düşüşe, büyük ihracatçı ülkelerdeki iyileşen üretim beklentilerinin yönlendirdiği tahıl fiyatlarında yüzde 8’lik düşüş öncülük etti. Yağlar ve yemeklerin fiyatlarındaki düşüş ve diğer gıda kategorilerindeki yaklaşık yüzde 3’lük düşüş de genel düşüşe katkıda bulundu. Ticaret gerginliklerinin küresel talep üzerindeki etkisiyle ilgili devam eden endişeler fiyatlar üzerindeki aşağı yönlü baskıyı daha da artırarak soğuma eğilimini güçlendirdi.

Buğday ve mısır arzı iyileşti 

Küresel tahıl arzının 2025- 26’da rekor seviyelere ulaşması bekleniyor. Küresel tahıl arzının 2025-26 sezonunda rekor seviye olan 3.6 milyar tona ulaşması bekleniyor. Bu, üst üste üçüncü büyüme yılı olacak; ancak önceki yirmi yılın ortalama yıllık büyümesinden daha yavaş bir hızda olacak. Buğday arzı uzun vadeli ortalama büyüme oranına geri dönerken, mısır arzı son gerilemelerden sonra toparlandı ancak tarihi eğiliminin altında kalmaya devam ediyor. Buna karşılık, pirinç ve soya fasulyesi arzının uzun vadeli büyüme ortalamaları civarında büyümesi ve geçen sezonun önemli ölçüde yükselen seviyelerinin üzerine çıkması öngörülüyor.

Yemeklik yağ üretiminde yüzde 5 artış bekleniyor 

Soya fasulyesi yağı, küresel yenilebilir yağ arzındaki büyümeyi yönlendiriyor. Küresel yemeklik yağ arzının 2025- 26 mahsul yılında yüzde 5 oranında artması bekleniyor. Bu, üst üste dördüncü genişleme yılını işaret ediyor ve uzun vadeli eğilimi geride bırakıyor. Bu büyüme büyük ölçüde soya fasulyesi üretimini artıran rekor seviyedeki soya fasulyesi üretimi tarafından yönlendiriliyor. Buna karşılık, ayçiçeği tohumu, kolza tohumu ve hindistancevizi yağı da dahil olmak üzere diğer önemli yağların birleşik arzı 2024-25’te düştü ve 2025-26’da tarihi ortalamadan daha az olsa da toparlanması bekleniyor. Sonuç olarak, alternatif yağ kaynaklarında yalnızca kısmi bir toparlanma ile pazarın soya fasulyesi yağına olan bağımlılığının 2026’ya kadar devam etmesi muhtemeldir.

Gıda emtia fiyatlarının 2025 yılında düşmesi ve 2026 yılında istikrara kavuşması bekleniyor . Dünya Bankası'nın gıda fiyat endeksinin 2025 yılında yüzde 7 düşmesi ve 2026 yılında biraz daha aşağı inmesi öngörülüyor. Tahıl fiyatları yüzde 11, diğer gıdalar yüzde 5 azalacak.

Küresel pirinç fiyatları geçen yılın yüzde 28 altında

Küresel pirinç pazarı, Hindistan’daki ihracat kısıtlamaları ve rekor hasatlar nedeniyle önemli bir oynaklık yaşıyor ve bu durum fi yatları baskılıyor. USDA’ya göre Hindistan, 2024›te 147 milyon tonluk pirinç üretim rekoru kırdı ve ihracatı 2021›de 22 milyon tonluk önceki rekoru aşarak 24.5 milyon tona çıkabilir. Bu, özellikle Tayland ve Vietnam›da uzun taneli pirinç için dünya fi yatlarında yüzde 28’lik bir düşüşe ve ton başına 400 dolara yol açtı. Brezilya da dahil olmak üzere Mercosur ülkeleri de üretimi artırarak rekabeti artırıyor. FAO’ya göre, Uruguay pirincinin ihracat fiyatı Ekim 2024’ten bu yana ton başına 800 dolardan 582 dolara düştü. Chicago vadeli işlemlerde fi yatlar yılbaşından bu yana yüzde 6.27 azalarak 13.10 dolar/cwt düzeyine indi. Fiyatlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28 aşağıda.

Dezenflasyon deneyinde son durum…Ekonomi

Gelecek hangi değerlerle yazılacak?Ekonomi