Çip ambargosunda Türkiye ne yapmalı?
Kötü müttefik bizi savunma sektörü sahibi yaptı. Çip ambargosuna takılmış bir ülke olarak kendi çipimizi üretmenin, yarı iletken teknolojilerini sektörleştirmenin bir yolunu bulmak zorundayız.
Trump 2.0, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı ülkelere çip ambargosu başlattı. Yapay zeka geliştirici üst düzey çiplere erişimde artık ülkemiz yasaklılar listesinde… 120 gün sonra uygulamaya girecek olan ambargo ile savunma sanayi başta olmak üzere pek çok sektörümüz etkilenecek.
ABD’nin müttefiki 18 ülkeyi ileri düzey çiplerden uzak tutması, ambargonun uçak, silah yanı sıra, çip düzeyine geldiğini gösteriyor. Asıl hedef Çin olmasına rağmen ABD’den alabileceğimiz çip sayısının 50 bini geçmemesi ve bunların da yapay zeka alanında kullanma kabiliyetinden yoksun olması isteniyor.
Ambargo sektör kazandırır
Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası bize uygulanan silah ambargosu, ülkemizin savunma sanayi kuluçkası olmuştu. Kötü müttefik bizi sektör sahibi yaptı. Şimdi denilebilir ki Trump’un çip ambargosu, benzer gelişmeyi tetikleyebilir. Doğrudur fakat çip üretmek daha doğrusu yarı iletken sektörü kurmak zor…
Bundan 50 yıl önce Güney Kore çip üretimini tercih etmiş ama biz kafayı betona takmıştık. Gördük ki taşa tohum ekilmez imiş ve kendi çipimizi üretmek yerine TOKİ’leştik, betonlaştık. Şimdi ise akıllı üretimin çipe dayandığı yeni dünyada çipsizliğin tehditleriyle karşı karşıyayız. Bu, ciddi bir tehlike…
İKİ SORU İKİ CEVAP / Stratejiye dair…
Biz üretebilir miyiz?
Elbette… Neyi beslersen onu büyütürsün. Fakat çok zaman alır ama bir yerden başlamak gerekir. Bizde de çip üretimi var hatta ilk çipin adını, “çakıl” koymuşuz. Dünyaya beton gözlüğüyle bakınca çipin adı bile betonun bileşenlerinden konuşmuş. Bugünden başlamak gerekiyor fakat odağımız yok.
Hangi maliyet ile?
En az 2,5-4 milyar $’lık iş bu… Yetmiyor, tasarımından üretimine dek ihtiyaç duyduğumuz teknolojiyi 208 üniversitemizde oluşturamadığımız için, belki de kurulu bir çip tesisi almak zorunlu olabilir. Hele ki kuantum bilgisayar için gereken 2 nanometre çipleri üretmedikçe çip savaşının mağlubu olacağız.
not/ Tercihin beton ise kaderin çipsizliktir, çapsızlıktır
Çip neden önemli? Çünkü eşyalar akıllanıyor. Çünkü çaydanlık dahi çipleniyor. Çünkü çip yoksa üretemiyorsun, aracını eksik özelliklerle satışa koyuyorsun. Çünkü savunma sanayiinde kendi çipin yoksa yaptığın akıllı silah senin sözünü dinlemeyebiliyor.
Çip ambargosu, yakın geleceğin en büyük silahlarından biri olacak. Bir ülkede yarı iletken teknolojisi yoksa o ülkedeki akıllı üretim sürdürülebilir değildir. Zira 2030’da dünyada 8,5 milyarı insan olmak üzere 30 milyar “akıllı şey” olacak ve her biri çip taşıyacak.
Çip yerine betona odaklanırsan betonun olur. Çipe odaklanırsan da akıllı şeyler üretir, savunmanı ele güne teslim etmez, katma değerini artırır, zengin ülkeler arasında yerini alırsın. Çip işinde çakıldan ötesini görmek, bu açıdan hayati önem taşıyor. Çipsizlik, üretimde çapsızlıktır.
Neticede çipin yoksa ürettiğin de cheap (ucuz) olur. Kaldı ki savunma sanayiinde ele güne muhtaç kalırsın. Kurşun artık adres soruyor ve çipi sana ait olmayan silahla ülkemizi etkin savunamayız.