Kamu görevlileri birden fazla yerden maaş alabilir mi?

Ahmet Arslan

Denetçi, CPA, MBA

… Büyükşehir Belediyesi’nden Huzur Hakkı Yalanlaması: … Büyükşehir Belediye Başkanı …’ın belediyenin 8 şirketinde yönetim kurulu başkanlığı yaptığı ve 50 bin lira huzur hakkı aldığı iddiasına… Büyükşehir Belediyesi’nden yalanlama geldi. Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamada; “Şirketlerde huzur hakkı 1000 TL’dir. Başkan da diğer üyelerle aynı bedeli almaktadır. … Büyükşehir Belediye Başkanı …’ın aylık 50 bin TL huzur hakkı aldığı iddiası gerçek dışıdır. Kendisi şirketlerin yönetim kurulu başkanlığı görevini üstlenmiş olup, aldığı toplam huzur hakkının, emsal belediye başkanlarının sadece bir şirketten aldığı huzur hakkından daha düşük miktarda olduğu görülecektir.” denildi.

Birden fazla yerden huzur ücreti aldığı iddia edilen bir kamu görevlisinin görev yaptığı kurumdan yapılan söz konusu açıklama söz konusu kurum ve benzer durumdaki diğer bazı kamu idarelerinin ya konuya ilişkin yasal mevzuatın farkında olmadıkları ya da söz konusu mevzuat hükümlerine riayet etmekte yeterli iradeyi göstermediklerine işaret etmektedir.

1. Kamu görevlileri kamu şirketlerinde görev alabilir mi?

Kamu şirketleri de genel olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tabi olan ticaret ve sanayi müesseseleridir.

657 Sayılı Kanunu’nun “Ticaret Ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı” başlıklı 28. maddesinde;

“Memurlar Türk Ticaret Kanunu’na göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç)” hükmü bulunmaktadır.

Söz konusu kanun maddesi hükmüne göre, 657 sayılı Kanun’a tabi kamu görevlilerinin kural olarak ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alması yasal olarak mümkün olmamakla birlikte madde hükmündeki “görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç” şeklindeki parantez içi hüküm uyarınca söz konusu kamu görevlilerinin görev yaptıkları kurumların iştiraki olan (kurumlarının hissedarı bulunduğu) şirketlerde kurumlarını temsilen görev almaları yasal olarak mümkündür. Bu şekilde görevlendirilenlere şirket tarafından Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre sadece huzur ücreti ödenebilir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na şirketlerin temsil organı anonim şirketlerde yönetim kurulu, limited şirketlerde ise şirket müdürüdür.

Bu durumda söz konusu iki kanundaki düzenlemelere göre;

- 657 sayılı Kanun’a tabi kamu görevlilerinin görev yaptıkları kurumların iştiraki olan (kurumlarının hissedarı bulunduğu) anonim şirket şeklindeki şirketlerde yönetim kurulu başkanı veya üyesi, limited şirket şeklindeki şirketlerde ise şirket müdürü olarak görevlendirilmesi yasal olarak mümkündür.

- Kamu idarelerinin 657 sayılı Kanun’a tabi personelinin kamu şirketlerinin sadece yönetim ve temsil organında görev yapması yasal olarak mümkün olup, devlet memurunun söz konusu organ dışında bu şirketlerde herhangi bir görev alması yasal olarak mümkün değildir.

- Kamu şirketlerinin yönetim ve temsil organında görev yapan kamu personeline şirket tarafından sadece huzur ücreti ödenebilir.

- 657 sayılı Kanun’a tabi kamu personeli sadece görev yaptıkları idarelerin hissedar bulundukları şirketlerin yönetim organında görev alabilir. Bu personelin görev yaptığı kamu idaresinin hissedarı olmadığı şirketlerde herhangi bir görev alması yasal olarak mümkün değildir.

- Kamu personelinin asli görevinin yanı sıra kamu şirketlerinin yönetim organı dışındaki birimlerde görev yapması yasal olarak mümkün olmadığı gibi kendisine şirket veya kamu idaresi tarafından ücret veya başka adlarla ödeme yapılması yasal olarak mümkün değildir. Konuya ilişkin emsal Sayıştay kararları da bu yöndedir.

- Devlet memuruna 657 sayılı Kanun’un ticaret yasağına aykırı şekilde kamu şirketlerinin yönetim organı dışındaki birimlerinde görev verilmesi ve memurun yasak olan bu görevi yazılı itiraz etmeksizin kabul edip şirkette görev yapması veya memurun kurumunun hissedar bulunmadığı şirketlerde herhangi bir görev alması halinde hakkında disiplin hükümleri (kademe ilerlemesinin durdurulması cezası) uygulanır. 

2. Kamu Görevlisi Birden Fazla Görev İçin Maaş Alabilir mi?

Kamu görevlilerinin birden fazla kamu şirketinde veya başka kurumlarda görev alması ve bu görevler karşılığında birden fazla huzur ücreti almasının kamuoyunda ve kurumları içinde yarattığı rahatsızlığın da bir sonucu olarak 631 sayılı KHK’da yapılan düzenlemeye göre; Memurlar ve diğer kamu görevlilerinden kurum ve kuruluşların yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, danışma kurulu üyelikleri ve komisyon, heyet, komite ile benzeri organlarda görev alanlara, kurum içi ve kurum dışı ayrımı yapılmaksızın bu görevlerinden sadece biri için ücret ödenebilir. Söz konusu düzenleme yeni bir düzenleme olmayıp, 13.07.2001 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandığı günden beri yani yaklaşık olarak 22 yıldır yürürlükte olan ve ne hikmetse tam anlamıyla uygulanmayan ve denetlenmeyen bir düzenlemedir.

Söz konusu düzenlemenin uygulama şekli Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği’nde şu şekilde açıklanmıştır:

1) Memurlar ve diğer kamu görevlilerinden kurum ve kuruluşların; yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, danışma kurulu üyelikleri ve komisyon, heyet ve komite ile benzeri organlarda görev alanlara, aldıkları görevler karşılığında ilgili mevzuatında herhangi bir ücret ödenmesinin öngörülmüş olması halinde bu görevlerden sadece biri için ücret ödenecektir.

2) Maddede geçen “kurum ve kuruluşların” ibaresinden, memur veya diğer kamu görevlilerinin memur veya diğer kamu görevlisi sıfatı nedeniyle ilgili mevzuatı uyarınca belirtilen görevleri alabilecekleri, asli görevli bulundukları kurum da dahil olmak üzere her statüdeki kurum ve kuruluşların anlaşılması gerekmektedir.

3) 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 12. maddesi yeni bir ödeme veya mali hak getirmemekte, söz konusu görevler karşılığında memurlar ve diğer kamu görevlilerine ilgili mevzuatında öngörülmüş olan ödemelerden sadece birinin yapılabilmesine yönelik hüküm içermektedir. Dolayısıyla, ilgili mevzuatında ücret ödenmesi öngörülmeyen görevler için bu maddeye dayanılarak herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.

4) 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 12. maddesi kapsamında birden fazla görev alanlar, bu görevlerin hangisinden ücret alacağını belirleyerek asli görevli bulunduğu kurumun merkez teşkilatı personel birimi ile görev yaptığı birime 10 gün içerisinde bildirecektir.

5) Anılan maddede belirtilen görevler karşılığında ödeme yapacak kurum tarafından, ödeme yapılmadan önce ilgiliden kurumundan veya başka kurumlardan bu kapsamda kendisine herhangi bir ödeme yapılmadığına dair yazılı beyan alınacaktır. Bu beyanda bulunmayanlara herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.

Öte yandan, 657 sayılı Kanun’un “İkinci görev yasağı” başlıklı 87’nci maddesinde;

“Memurlara;

1. a) Bu kanuna tabi kurumlarda,
2. b) Sermayesinin tamamı devlet tarafından verilmek suretiyle kurulan iktisadi kurumlar ile sermayesinin yarısından fazlası devlete ait bankalarda,
3. c) Özel kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulan banka ve kuruluşlarda,

ç) Yukarıdaki bentlerde yazılı idare, kuruluş ve bankalar tarafından sermayelerinin yarısından fazlasına katılmak suretiyle kurulan kuruluşlarla bunların aynı oranda katılmaları ile vücut bulan kurumlarda,

İkinci görev verilemez; bu kurumlardan her ne ad ile olursa olsun para ödenemez ve yarar sağlanamaz.”

Hükmü bulunmaktadır. Söz konusu yasağın istisnaları aynı kanun maddesinin son fıkrasında belirtilmiştir.

Kanunun 146’ncı maddesinde de; “Memurlara kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemez, hiçbir yarar sağlanamaz” denilmektedir.

3. Huzur ücretlerinin yasal sınırı

Huzur ücretlerinin miktarı sektörel ortalamalar, şirketin finansal durumu ve yöneticinin niteliği ve performansına göre şirket genel kurulu tarafından belirlenmekle birlikte kamu şirketlerinde görev yapan kamu görevlilerinin huzur ücretlerine ilişkin olarak 10.04.2020 tarih ve 2393 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla bir üst sınır (tavan) getirilmiştir. Kamu şirketlerinde görev yapan kamu görevlilerine ödenen huzur ücretlerinin söz konusu üst sınırı aşmaması gerekmektedir.

Sonuç;

Bazı kamu görevlilerine kendi asli görevlerinin yanı sıra çeşitli kurul, kurum ve şirketlerde bir veya birden fazla görev verilmek suretiyle birden fazla maaş verilmesinin kamuoyunda rahatsızlık yaratması ve çalışma barışını zedelemesi nedeniyle çeşitli mevzuat metinlerinde bazı kısıtlayıcı düzenlemeler yapılmıştır. Yukarıda irdelenen söz konusu düzenlemelere göre;

1- Kamu görevlilerinin sadece görev yaptıkları kurumlarının iştiraki olan şirketlerin yönetim organında (anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeliği, limitet şirketlerde şirket müdürlüğü) görev alması mümkün olup söz konusu pozisyonlar dışında şirketlerde görev alması yasal olarak mümkün değildir.

2- Kamu şirketlerinde görev alan kamu görevlilerine sadece huzur ücreti ödenir.

3- Kamu görevlilerine ödenecek huzur ücretinin miktarı 2393 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’yla belirlenen üst sınırı aşamaz.

4- Kamu görevlileri asli görevinin yanı sıra birden fazla şirket, kurul, kurum veya kuruluşta görev alsa dahi bu görevlerden sadece 1 tanesi için huzur ücreti ödenir.

Söz konusu kısıtlamalara aykırı olarak yapılan görevlendirme ve ödemeler görevlendirilen ve görevlendirmeyi yapan kişiler hakkında cezai sorumluluk gerektirir.

KAYNAKÇA

Ahmet ARSLAN; Tüm Yönleriyle Belediye Şirketleri, 2. Baskı, Ankara

Ahmet ARSLAN; Kamu Harcama Kılavuzu, 5. Baskı, Ankara

www.maliekonomim.com