Türkiye gri listeden nasıl çıkar?
Ülkemiz, 1989 yılında kurulan Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force – “FATF”) üyesi… 1991’de FATF tavsiyelerine uyacağımızı taahhüt etmişiz. FATF mı nedir, yazayım; “suç gelirlerinin aklanması, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının finansmanının önlenmesi amacıyla İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı “OECD”) tarafından kurulan organizasyon.” Rengârenk listeleri var.
Gri liste, kara para aklama, yayılma ve terörizmin finansmanına karşı yeterli güvenceye sahip olmayan ülkelerin ilan edildiği küresel liste. Türkiye, FATF’a üye devletlerden biri ve bu yüzden mali suçlarla uluslararası standartlarda mücadele etme sözü var. Ancak sözümüzü tutabildik mi?
Hayır.
MASAK’I KURDUK AMA…
Bundan önceki heterodoksçu bakan; “ülkemize yönelik bir kara para soruşturması açılması ya da FATF kara listesine alınması söz konusu değil” diyordu. Ancak ekonomi politikası gibi bunun da yalan olduğu ortaya çıktı ve bugün gri listeden çıkmak şöyle dursun giderek kara listeye doğru yol alıyoruz.
Aslında hiçbir şey yapmamış da değiliz. Misal, finansal ve finansal olmayan kuruluşlardan suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesiyle ilgili veri toplamak, şüpheli işlem bildirimlerini almak, analiz etmek ve gerektiğinde detaylı inceleme yapmak veya yaptırmak amacıyla 1997’de Maliye Bakanlığı bünyesinde Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı MASAK’ı kurduk.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Gri listeye ne zaman ve niye girdik?
FATF tavsiyelerine uymayı kabul eden fakat taraf oldukları ticari faaliyetlerdeki işlemlerin mahiyetlerini detaylı bir şekilde ele alacak hukuki düzenlemeleri, yapısal reformları, izleme mekanizmaları yeterli olmayan ülkeler Gri Liste’de takip ediliyor. FATF Genel Kurulu, içerisinde Pakistan, Suriye ve Güney Sudan’ın da bulunduğu gri listeye Türkiye’yi de alma kararı vermişti.
Gri listede olmanın maliyeti nedir?
Gri listeye alınan ülkeler; dış yatırım çekme sürecinde uluslararası otoriteler, kredi kuruluşları ve yatırımcılar nezdinde itibar kaybına uğruyor. Bu durum, ihracat ve ithalat ağı yüksek olan şirketlerin çeşitli yaptırımlar sonucu pazar paylarının daralmasına sebebiyet verebiliyor. Ülkelere sermaye akışı olumsuz etkileniyor. Misal Pakistan’dan 35 milyar $ tutarında yabancı sermaye çıkışı gerçekleşti.
Not
KARA LİSTEYE DÜŞMEDEN TEDBİR GELİŞTİRMEK ŞART
FATF uyarınca Türkiye’nin gri listeden çıkabilmesi için bir yığın tavsiye kararı var. En önemlisi de bu tedbirler alınmadığında kara listeye girebilme riskimizin bulunması… Peki, gri listeden nasıl çıkar ve aklanırız? Birkaç tavsiye şöyle;
* MASAK mevzuatının müşterini tanı, gerçekleştirilen işlemlerin mahiyeti, nihai faydalanıcının tespiti gibi konularda kapsamını genişlet.
* MASAK mevzuatına uyumsuzluk durumunda cezai yaptırımları arttır.
* Kuruluşların ticari faaliyetlerinden kaynaklanan potansiyel risklerin periyodik olarak değerlendir.
* Bankacılık, altın, değerli taş, döviz bürosu ve kâr amacı gütmeyen kuruluşları etkin kontrol et.
* Türkiye’de yer alan finansal ve finansal olmayan kuruluşların suç gelirlerinin aklanmasının ve terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla ulusal ve uluslararası yasa ve yönetmelikleri, genel kabul görmüş standart ve rehberleri, iyi uygulama örneklerini benimseyerek mevcut yönetişim yapılarını ve operasyonel faaliyetleri üzerindeki kontrol ortamını güçlendir.