Zekâ, onu besleyene hizmet eder

İster organik olsun ister yapay olsun; zekâ fark yaratır. Fakat bu farkı onu besleyene sunacaktır. Ya dijital biatı benimseyip YZ hizmetine gireceğiz ya da zihnimizi YZ desteğiyle niteliklendireceğiz.

Veriyle Susuyoruz, düşünceyle Konuşamıyoruz. Veri çağındayız ama anlam yoksulluğu derinleşiyor. Göstergelerle konuşuyoruz ama kararları hâlâ alışkanlıkla alıyoruz. Sayısal kesinlik arttıkça, düşünsel esneklik kayboluyor. Yapay ya da organik; zekâ onu besleyene hizmet eder. Eğer beslenebilirsen…

TSKB zirvesinde Ufuk Özçivit’in “kendi verimizi ürettik” demesi kıymetliydi. Çünkü artık başkasının ölçtüğü dünyada değil, kendi gördüğümüz hakikatin peşindeyiz. Ancak mesele veri üretmekle bitmiyor. Veriyi okumak kadar, ona anlam yüklemek de zekâ gerektiriyor. Zekâ olmadan asla…

Düşünmeyi unutturan göstergeler

Yapay zekâ veriden öğreniyor ama biz düşünmeden onaylıyoruz. Herkes veriyle meşgul ama kimse veriyle tartışmıyor. Analitik olmak düşünmek değildir, aksine bazen düşünmeyi erteler. Veri, nas değildir. Tez dahi değildir. Tez oluşturandır, antiteze hizmet eden ve senteze yönlendirendir.

Sistem öğreniyor, grafikler parlıyor, tablolar güncelleniyor. Ama o tabloların ne dediğini, ne demediğini konuşan yok. Çünkü verinin sesi yüksek, ama insanın sesi kısık… İnsanın sesini kısan, gücün karşısında “biat” duruşudur. Veri güçlü olabilir, YZ güçlü olabilir ama asla biat etmemeli.

İKİ SORU İKİ CEVAP / Verinin hükmüne dair…

Veri arttıkça düşünce neden zayıflıyor?

Çünkü veri kutsanıyor. Her rakam “değiştirilemez bir gerçek” gibi sunuluyor. Veriye itiraz etmek düşüncesizlik değil; düşünmenin kendisidir. Eğer herhangi bir şeyi kutsala bağlarsanız onu kapalı hale getirirsiniz, tartışmadan beri tutar, kokuşmasına yol açarsınız. Kutsallık şalı, gerçeği daima örtmüştür.

YZ bilgi mi üretir yoksa geçmişi mi yineler?

YZ örüntü kurar ama öncelik tayin etmez, değer oluşturmaz. O nedenle veriyle çalışan bir sistemde düşünce yoksa tarih tekerrür eder, gelişim değil döngü olur. Okuyan, araştıran; yeni şeyler öğrenebilir. Eğer YZ senin öğrettiklerini yineliyorsa bu bir entelektüel kısır döngü oluşturacaktır.

not/ Veri sistemi akıllandırır düşünce yön verir ama veriye boğulmak anlamı köreltir

Veri motor gibidir ama direksiyon düşüncedir. YZ çalışır ama önceliği insan belirlemezse, algoritma sadece hız üretir. Veriye teslim olmuş bir zihin, sorgulamayı terk etmiş bir toplumun yansımasıdır. Ben buna “dijital biat” diyorum. Biat beyni vestiyere asmak ise YZ ile aklını biata indirgeyebilirsin.

Raporlar her gün yenileniyor ama kararlar değişmiyor. Dashboard’lar büyüyor ama kavramlar daralıyor. Veriyle dolmak, düşünceyle konuşmayı dışlamak olmamalı. Neticede zekâ, onu geliştirene hizmet edecektir. Yapay zekâ algoritmalarının yularını eline almazsan âhir’e değil, ahıra gidersin.