Yol parası
Sanatçı Yılmaz Erdoğan’dan şiirce bir soru; “Bu yol nereye gider?” diye… Cevabında sanki bugünün ilhamı var; “Yol bir yere gitmez. O bir durma biçimidir.” Sahi; bu durma biçimi ne ola ki? Şu ola ki yol parası, yola düşenler için; trafiğin külfeti, yolun çilesi bir yana, büyük dert haline gelmiş durumda…
Hele ki büyük kentlerde, misal İstanbul’da; metro, metrobüs, minibüs… Yetmedi; motor, vapur… Bu kadar mı? Ne gezer; bunun her önüne geleni (!) almayan, yağmurlu günde firavun kesilen taksiler… Elinde valizin yoksa ve havalimanına gitmiyorsan, hele ki taksimetre açtıracaksan almayan taksiciler…
Hani bazı aklı evveller diyor ya; “efendim, iş çok fakat çalışmak isteyen yok” diye… İşsiz; Beylikdüzü’nde oturuyor, önerilen iş; Anadolu Yakası’nda… Artırılmış asgari ücrete rağmen önerilen paranın büyük bir bölümü, yol parasına gidiyor. Haksız mı Yılmaz Erdoğan; “bu yol nereye gider” diye sorarken…
GÜNDE 110 LİRA YOL PARASI OLUR MU?
Sarıyer’den Beylikdüzü’ne giden bir kadının feryadına kulak verelim; “55 liraya gittim, 55 liraya döndüm. 110 liram işe gidip gelirken harcandı. Ayda 25 gün aynı çile ve toplamda 2 bin 750 lira yol parası…” Sahi bu yol nereye gider? Daha doğrusu bu külliyetli yol parasıyla nereye kadar gidilebilir ki?
Evine yakın ya da yürüme mesafesinde olanlar, çok şanslı insanlar. Fakat metropollerde bu şanstan uzak milyonlarca çalışan var ve yol parası bel büküyor. Kamu ulaşım araçlarına gelen zamlar yetmezmiş gibi yoğun trafiğin çilesini çekmek; yaşanılası hayatları dahi zehir zemberek tada getiriyor.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Çare nedir?
Enflasyon belası yüzünden yol parası atlı hızında koşarken ücretlinin geliri yaya kalıyor. İş merkezleri ile yerleşim yerlerinin farklı yakalarda, konumlarda olması, uzun dönemde giderilmesi gereken sorun… Bazı işletmeler, işyeri veya üretim yerine yakın lojman fikri geliştirmeye başladı bile.
Yol parası yardımı mı?
Düşünülebilir hatta iş önerilirken bu da ödeme paketine dâhil edilebilir. Çoğu çalışan zaten işyerine, metro veya ulaşım noktalarına yakın yerlere taşınma gayretinde… Ancak enflasyonun çileden çıkardığı kiralar yüzünden şehir merkezinden kentin çeperlerine doğru yöneliş var. Yol parası yardımı artık iş önerilerinin içinde yer almalı ki patron çalışan bulabilsin, çalışan da kazandığını yol parasına gömmesin.
NOT
SİVASLI ALİ YOL PARASI İÇİN SAZINI 2 LİRAYA SATMIŞTI
Sabahattin Ali, Konya öykülerinden bir “Ses” verir kitabında; “…Ertesi sabah, aramızda topladığımız birkaç lirayı kendisine vermek ve onu Konya otobüslerine bindirip selametlemek için Haymana Hanı’na giden arkadaşıma hancı, Sivaslı Ali’nin, sazını iki liraya satıp yol parası yaptığını ve şafakla kalkan bir kamyona binip Konya yolunu tuttuğunu söylemiş.
Bugün şükür Sivaslı Ali’ye sazını 2 liraya satıp yol parası yaptığı şartların çok ötesindeyiz ama… Bu “ama” günümüzde milyonlarca yollara dökülmüş çalışana, sadece gelirini değil, ömrünü de heba ettiriyor.
Mademki Yılmaz Erdoğan ile başladık bu yazıya, onunla bitirelim “Bu yol nereye gider” şiirini; “Yol bir yere gitmez / O bir susma biçimidir / Soğuk bir taşıtın uğultusunda.”