Rus havacılık sektörü zorlu bir süreçten geçiyor

Rusya'da, Ukrayna'nın insansız hava araçlarıyla (İHA) düzenlediği saldırılar nedeniyle hava yolu taşımacılığında yaşanan sorunlar artarken, yaptırımlar nedeniyle Rus havacılık şirketleri zorlu bir süreçten geçiyor.

Şubat 2022'de başlayan Ukrayna savaşının Rusya'da en çok etkilediği sektörlerin başında havacılık geliyor.

ABD ve Avrupa Birliği (AB), savaşın ardından Rus havacılık sektörüne yönelik kapsamlı yaptırımlar uygulamaya başlarken, Rusya'ya yönelik uçak ve uçak parçaları sevkiyatı yasaklandı.

Rus havacılık şirketlerinin filolarında en büyük paya sahip Airbus ve Boeing şirketleri, Rusya'ya satışlara ve ülkedeki uçaklara bakım hizmeti vermeyi durdururken, Rus şirketlerine uçak kiralayan şirketlerin de söz konusu uçakları geri alması talep edildi.

Batılı şirketlerin havacılık sektöründe yarattığı boşluğu doldurmak isteyen Rus şirketleri ise Sovyetler Birliği'nin dağılmasından ardından gerileme dönemine giren sivil havacılık sektörünü tekrar canlandırmak için çalışmalarını hızlandırdı.

Rusya'nın Batı yapımı uçak filosu eskiyor

Rus savunma sanayi şirketi Rostec'in Başkanı Sergey Çemezov, 18 Mart'ta yaptığı değerlendirmede, Rus şirketlerin elindeki "en az" 200 Batı yapımı uçağın 2030'a kadar değiştirilmesi gerekeceğini söylemişti.

Çemezov, söz konusu uçakların bakımının yaptırımlar nedeniyle yapılmasının imkansız hale geldiğini vurgularken, Rusya'da faaliyet gösteren yaklaşık 700 ila 800 arasında Boeing ve Airbus'un bulunduğu tahmin ediliyor.

Rusya'da hava yoluyla geçen yıl 111 milyon yolcu taşınırken, uzmanlar, yeterli sivil uçak temin edilememesi nedeniyle yolcu hacminin kısıtlandığı görüşünü paylaşıyor.

Uçak parçalarında küresel pazara erişimi kısıtlanan Rus şirketleri, filolarındaki eksi uçakları sökerek parçalarını zaman zaman yeni uçaklarda kullanırken, Rus hükümeti söz konusu yöntemi savaşın ardından yasallaştırmıştı.

Gözler sivil uçak projelerine çevrildi

Rus hükümeti, sivil havacılığı güçlendirmek için gözünü yerli uçak projelerine çevirirken, MS-21 ve SJ-100 gibi yeni nesil yolcu uçaklarının üretim süreci beklentileri henüz karşılayamadı.

Halihazırda yaklaşık 40 adet MS-21 ve SJ-100 uçağı farklı üretim aşamalarında bulunurken, uçakların hava yolu şirketlerine teslim takvimi belirsizliğini koruyor.

Rusya'da sivil uçak projelerinde ön plana çıkan MS‑21 orta menzilli yolcu uçağının, ABD ve Avrupa uçaklarıyla rekabet edebilecek teknolojik yeniliğe sahip olması beklenirken, uçağın bu yıl yerli üretim PD‑14 motoruyla seri üretime geçmesi planlanıyor.

Öne çıkan bir diğer uçak SJ-100'ün ise başta ithal bileşenlerden üretilmesi planlanırken, yaptırımların ardından ithal parçalardan arındırılmış şekilde yeniden tasarlanan uçağın seri üretiminin gelecek yıl başlaması öngörülüyor.

Rusya Ulaştırma Bakanlığı, 2030'a kadar 1000 yerli uçağın üretilmesini hedeflerken, 2022'de belirlenen söz konusu hedef, yapılan ilave değerlendirmelerin ardından rafa kaldırıldı.

İHA'lar havalimanlarının teknik kapasitesini zorluyor

Son dönemde Ukrayna'nın Rus topraklarına yönelik artırdığı İHA saldırıları da hava yolu ulaşımını olumsuz etkiliyor.

Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsiya), yalnızca 5-7 Temmuz'da gerçekleştirilen saldırılar sonucu başta Moskova, St. Petersburg ve Nijniy Novgorod olmak üzere çeşitli kentlerde 485 uçuşun iptal edildiğini, yaklaşık 1900 uçuşun da ertelendiğini bildirdi.

Rus basınında yer alan haberlere göre, söz konusu günlerde yaşanan aksaklıkların toplam maliyetinin 40 milyar rubleyi (yaklaşık 500 milyon dolar) aştığı tahmin ediliyor.

Ülkenin önde gelen gazetelerinden Kommersant'ta yer alan haberde, 2025'in ilk 6 ayında yaşanan uçuş rötarlarının 2023'ün tümünde yaşanan rötar sayısını geçtiğine işaret edildi.

Ülkede, İHA saldırılarının ardından uçuşların rötarları veya iptali nedeniyle olumsuz etkilenen hava yolu şirketlerinin zararlarını telafi etmek amacıyla vergi muafiyetleri, sübvansiyonlar ve yolculara konaklama sağlanması gibi yükümlülüklerin desteklenmesi yönünde düzenlemeler değerlendiriliyor.