'Yumurta fiyatının ihracatla ilgisi yok, kümeslerde hastalık var'
Türkiye’de son dönemde kümeslerde görülen bazı hayvan hastalıklarının randımanı düşürmesi, yumurta fiyatlarında dalgalanmalara neden oldu. Günlük 100 milyon adet yumurta üretim kapasitesi olan Türkiye’de bunun 70 milyona kadar düşmesi, market fiyatının yükselmesini de beraberinde getirdi.
Eray ŞEN/ADANA
Hüseyin GÖKÇE/ANKARA
Sektör temsilcileri, Rusya’ya yumurta ihracatı nedeniyle fiyatın yükseldiği yönünde oluşan algının gerçeği yansıtmadığı belirtti. EKONOMİ’nin sorularını yanıtlayan YUMBİR Başkanı İbrahim Afyon ile Gültav YK Üyesi Mehmet Şirin Gültekin, sektörle ilgili son durumu değerlendirdi.
Adana ve Niğde’deki tesislerinde günlük 400 bin adet üretim yapan Gültav Yumurta’nın Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Şirin Gültekin, yumurta fiyatındaki hareketlenmelerin Rusya’ya ihracattan kaynaklandığına dair yanlış bir algı olduğuna dikkat çekerek, “Fiyat yüksekliğinin ihracat ile alakası yok. Rusya’nın yumurta talebi var ama şu ana kadar bir tane bile gitmedi, gitse de bu fiyatlar yükselmez, 30’lu bir paketin üreticiden maksimum çıkışı 90-95 lira olur, markette 140-150 lirayı geçmez. Bu da normaldir” dedi. Türkiye’nin Ortadoğu’ya da ihracat yapıldığının altını çizen Gültekin, şöyle devam etti:
“Nisanda 60 liraya düşebilir”
“Türkiye’deki toplam üretimin yüzde 10-15’i yurt dışına gidiyor. Bunun fiyatlara hiçbir etkisi yok. Türkiye’de üretim fazla. Günlük 100 milyon adedin üzerinde üretim var. Şu anda ise 90 milyon adet çıkacağına hastalıktan ötürü 70 milyon adet çıkıyor. Ancak bu hastalık iki üç ay içerisinde sönecek. Yumurtada 30’lu paket bugün üreticiden 80-85 liraya çıkıyor ama nisanda 60 lira da olabilir. Çünkü nisanda hastalıklar düzelecek, dönemsel olarak satışlar, ardından market fiyatları düşecek.”
“Yüzde 10 kazanmaya da razıyız”
Gültekin, 30’lu bir paket yumurtanın maliyetinin, kümeste bir hastalık yoksa şu anda 60 lira olduğunu, üreticinin elinden ambalaj ve dağıtım eklendiğinde 84-85 liradan çıktığını, markete gidene kadar 120-130 lira olduğunu anlatarak, “Geçen haftalarda üreticiden çıkış fiyatı 90 liraya kadar yükseldi, şimdi biraz indi. Bu rakam ile üretici yüzde 30-35 para kazanıyor ama yüzde 10 kazanmaya da razı çünkü geçen sene 42 liraya mal edip, 30 liraya da sattık. Yaklaşık 6-7 ay yüzde 30 zararla gittik. Şu anki durumun ihracatla alakası yok. Kümeslerin çoğunda hastalık, randıman düşüklüğü var. Bazı hastalıklarda randıman yüzde 50 azalıyor. Şu an hastalıktan ve randıman düşüklüğünden dolayı fiyatlar yüksek” dedi.
“Fiyatı yükselip tekrar düşen tek ürün”
Yumurta fiyatının 2023’ün Ocak ayından bu yana yaklaşık yüzde 50 arttığını ifade eden Gültekin, “Ocakta tanesi 2 liraydı, şu anda 2.85 lira. 3 lira olsa bile yüzde 50 artmış. Türkiye’de fiyatı yükselip de tekrar düşen tek ürün yumurtadır. Keza üç-dört ay sonra yine düşecek” ifadesini kullandı. Sektördeki maliyet artışlarının yumurta fiyatlarındaki artışın çok daha üzerinde olduğunu dile getiren Gültekin, şöyle devam etti:
“Civciv iki sene önce 3 lira, geçen sene 6-7 liraydı, şu anda kahverengi civciv 25 lira, beyaz civciv 20 lira. Güncel maliyetler açısından bakarsak, civciv kümese girmeden önce yapılması gereken aşılarla birlikte 26 lirayı, 25’e aldığın 30-32 lirayı buluyor. Bir tavuğun maliyeti yumurtlamaya gelene kadar 160-170 lirayı buluyor. Çünkü 140’ıncı günden sonra yumurtlamaya başlar. İki sene önce 100 bin kapasiteli bir tesis kurmak istediğinde 8-10 milyon lira maliyeti vardı ancak bugün 50-60 milyon liradan aşağı yapamazsın. Yatırım maliyeti iki senede dört-beş kat arttı. Ayrıca görünmeyen çok maliyetler de var.”
“Rusya’ya ihracat Türkiye’deki arz miktarını etkilemez”
Türkiye Yumurta Üreticileri Merkez Birliği(YUMBİR) Başkanı İbrahim Afyon, Rusya’nın gümrükleri 1 Ocak itibarıyla sıfırlayacağını belirtirken, bu ülkeye yapılacak ihracatın iç piyasadaki fiyatı etkilemeyeceğini söyledi. Yumurta fiyatlarındaki artışın güncel maliyet koşullarından kaynaklandığının altını çizen Afyon, “Ayrıca ihracata dönük üretim yapan yumurtacılarla, iç piyasaya mal verenler aynı değil. Yani ihracat bugün başlamış olsa bile iç piyasadaki fiyatı etkilemez” dedi.
Uzun süre zarar eden yumurta üreticilerinin, zararın boyutu artınca hayvanları kestiğini ve bu aşamadan sonra fiyat kontrolünün zorlaştığını ifade eden İbrahim Afyon, “Bizim yumurta üreticisinin çok esnek bir üretim yapısı var. Gerektiğinde bütün dünyayı besleyebilecek seviyede üretim kapasitesine ulaşırız” diye konuştu.
Rusya’nın tedarikçisi ülkelerde yaşanan kuş gribi dahil arz açığı oluştuğuna dikkat çeken İbrahim Afyon, “Rusya’nın tedarikçi ülkeleri farklıydı, küresel bir hastalıktan dolayı üretimler daraldı, Rusya yakınlığımızdan dolayı bizden ürün talep ediyor ama bir anda başka yerlere de kayabilir. Sonuçta biz Rusya’ya bağlı olarak hareket etmiyoruz. İhracat yükseldikçe yatırımlar da artıyor. İhracatta yeni pazar arayışlarımız sürüyor” değerlendirmesinde bulundu.
