Türkiye ve ABD, Suriye konusunda nasıl bir iş birliği geliştirdi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, ABD Başkanı Donald Trump ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile birlikte Suriye’nin geçiş dönemi Devlet Başkanı Ahmed Şara’yla Riyad’da gerçekleştirdiği görüşme, Ankara ile Washington arasında Suriye konusunda yeni bir iş birliği sürecinin başlamasına zemin hazırladı. Peki Türkiye ve ABD, Suriye konusunda nasıl bir iş birliği geliştirdi?
Washington’da bugün düzenlenecek Türkiye-ABD Suriye Çalışma Grubu toplantısı, IŞİD’le mücadele çerçevesinde cezaevleri ve kampların durumu ile yürürlükteki yaptırımların kaldırılması gibi kritik başlıklarda atılacak somut adımları gündeme alacak.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, ABD Başkanı Trump ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Selman ile birlikte Suriye’nin geçiş dönemi Devlet Başkanı Ahmed Şara’yla Riyad’da gerçekleştirdiği görüşme, bu görüşmelerin başlamasına zemin hazırladı.
Türkiye ve ABD, Suriye konusunda nasıl bir iş birliği geliştirdi? BBC Türkçe derledi.
Dışişleri bakan yardımcıları görüşmelerde yer alacak
Türkiye’yi toplantıda, Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz başkanlığındaki bir heyet temsil edecek. ABD heyetine ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Christopher Landau liderlik edecek.
Her iki ülkenin dışişleri bakan yardımcılarının eş başkanlığında yapılacak görüşmeler, hem zamanlama hem de ele alınacak konular bakımından, Türkiye ile ABD arasında Suriye konusunda yeni bir iş birliği sürecinin başladığını göstermesi açısından önem taşıyor.
Suriye konusunda en üst düzey kapsamlı görüş alışverişinin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında 5 Mayıs’ta gerçekleşen telefon görüşmesinde ele alındığı biliniyor.
Bu görüşmenin ardından Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, Erdoğan’ın Trump’a Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması çağrısında bulunduğu kamuoyuyla paylaşıldı.
İki liderin görüşmesinin ardından Washington’dan gelen haberler, Beyaz Saray’ın yaptırımların kaldırılmasına olumlu yaklaştığını ortaya koydu.
Riyad'da Suriye zirvesi
Trump, 13 Mayıs’ta Suudi Arabistan’da yaptığı açıklamada, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması yönünde karar aldığını belirterek bu süreçte Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile yaptığı görüşmelerin etkili olduğunu vurguladı.
Ancak esas sürpriz, Trump’ın 14 Mayıs’ta Riyad’da Suriye’nin geçiş dönemi Devlet Başkanı Ahmed Şara ile yüz yüze bir görüşme gerçekleştirmesi oldu. Bu toplantıya Trump ve Prens Selman’ın yanı sıra Cumhurbaşkanı Erdoğan da telekonferans yoluyla katıldı.
Riyad’daki bu temasların hemen ardından, 15 Mayıs’ta ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani, Antalya’da üçlü bir görüşme daha gerçekleştirdi.
Türk Dışişleri kaynaklarının aktardığına göre, Türkiye ve ABD heyetleri Suriye politikalarındaki öncelikler üzerinde duracak ve özellikle güvenlik ile istikrarın sağlanmasına yönelik iş birliği olanaklarını değerlendirecek.
Ankara-Washington hattında bugüne kadar yapılan tüm toplantılarda olduğu gibi, bu görüşmede de IŞİD’le mücadelenin gündemin ön sıralarında yer alacağı, ayrıca Türkiye’nin yeni Suriye yönetimine bu alanda verdiği desteğin de değerlendirileceği ifade ediliyor.
Bu konu, ABD Başkanı Trump’ın Suriye’nin geçiş dönemi Devlet Başkanı Ahmed Şara ile yaptığı görüşmede, Washington’un Şam’dan beklentileri arasında yer alması nedeniyle ayrı bir önem taşıyor.
Trump-Şara görüşmesinin ardından Beyaz Saray tarafından yapılan açıklamada, ABD’nin Suriye’den IŞİD’le etkin mücadele, yabancı teröristlerin sınır dışı edilmesi ve IŞİD üyelerinin tutulduğu kampların denetiminin devralınması yönünde beklentileri olduğu belirtilmişti.
Antalya’da ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani arasında yapılan üçlü toplantıda da bu konunun detaylı biçimde ele alındığı bildiriliyor.
Washington’daki toplantıda da Suriye’deki kamplar konusunda iş birliği seçeneklerinin masaya yatırılacağı Dışişleri kaynaklarınca dile getirildi.
Hâlihazırda yaklaşık 10 bin IŞİD üyesinin tutulduğu cezaevleri ile yaklaşık 50 bin aile bireyinin bulunduğu kamplar, omurgasını Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) tarafından kontrol ediliyor. SDG, ABD öncülüğündeki IŞİD’le mücadele koalisyonunun ortağı konumunda. Türkiye, YPG’yi bir "terör örgütü" olarak görüyor.
ABD askerlerinin çekilmesi gündemde mi?
ABD askerlerinin Suriye’den çekilmesinin yeniden gündeme gelip gelmeyeceği sorusu, Ankara’da son günlerde daha sık dile getirilmeye başlandı.
Bu tartışmaların arka planında, ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’nin geçiş dönemi lideri Ahmed Şara’ya yaptığı, IŞİD kamplarının denetimini devralma çağrısı yer alıyor. Bu çağrı, Ankara’da ABD’nin bölgedeki askeri varlığını azaltacağı ya da tamamen çekileceği yönündeki beklentileri güçlendirdi.
Dışişleri Bakanlığı kaynakları, Washington’da yapılacak Türkiye-ABD Suriye Çalışma Grubu toplantısında, “ABD’nin Suriye’deki askeri birliklerinin konsolidasyon sürecine” ilişkin karşı taraftan bilgi verilmesini beklediklerini ifade etti. Bu açıklama, ABD'nin sahadaki askeri varlığında bir yeniden yapılanma ya da küçülme planının gündemde olabileceğine işaret ediyor.
ABD’nin Suriye’de yaklaşık bin 400 askeri bulunduğu biliniyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın, bu birliklerin Suriye’den çekilmesinden yana olduğu ancak IŞİD ile mücadelenin aksamaması konusunda da duyarlılık gösterdiği ifade ediliyor.
Türkiye ise, ABD’nin YPG ile olan iş birliğini sonlandırması ve nihayetinde bölgeden çekilmesini kolaylaştırmak amacıyla diplomatik girişimlerini sürdürüyor. Bu kapsamda Türkiye, Suriye, Ürdün, Irak ve Lübnan ile ortak bir mekanizma geliştirmeye çalışıyor.
Bu çabaların bir sonucu olarak, söz konusu ülkelerin yakın zamanda Suriye topraklarında ortak bir operasyon merkezi kurması da gündemdeki olasılıklar arasında yer alıyor. Bu adımın, bölgesel güvenlik ve istikrar açısından yeni bir dönemin başlangıcı olabileceği değerlendiriliyor.
Suriye'ye uygulanan yaptırımlar ne zaman kalkacak?
Washington’daki görüşmelerde ele alınacak en kritik başlıklardan biri de, ABD’nin Suriye’ye uyguladığı yaptırımların kaldırılması süreci olacak.
Diplomatik kaynaklara göre, Türkiye ve ABD heyetleri bu yaptırımların kaldırılmasına ilişkin süreci ve olası takvimi detaylı biçimde masaya yatıracak. Türkiye, uzun süredir hem ABD’den hem de Avrupa Birliği ülkelerinden Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılmasını talep ediyor.
Ankara, yaptırımların sona ermesinin, savaş sonrası yeniden inşa süreci ile birlikte ülkeden kaçan Suriyelilerin geri dönüşünü teşvik edeceğini vurguluyor. Türkiye ayrıca, ABD’nin bu yönde atacağı bir adımın Avrupa Birliği için de örnek teşkil edeceğine inanıyor.
Amerikan basınında yer alan haberlere göre, ABD Dışişleri ve Hazine Bakanlıklarında yaptırımların kaldırılmasına yönelik teknik çalışmalar başlatılmış durumda. Ancak bu sürecin tamamen sonuçlanmasının zaman alabileceği değerlendiriliyor.
İlk aşamada, ABD’nin belirli sektörler veya bölgeler için muafiyetler ilan ederek yatırım ortamını yumuşatabileceği belirtiliyor. Ankara’daki değerlendirmelerde de, sürecin aşamalı ilerleyeceği yönünde bir beklenti hâkim. Ancak Başkan Trump’ın yaptırımların kaldırılması yönündeki siyasi iradesini net şekilde ortaya koymasının, bu sürecin gidişatı açısından önemli bir dönüm noktası olduğu ifade ediliyor.
