Hakan Güldağ ve Ali Ağaoğlu gündemi değerlendirdi: "Kredi ve borsada kısıtlar kalksın"
Şans Sohbetleri'nde bu hafta Ali Ağaoğlu ve Hakan Güldağ, kredi ve hisse senedi piyasalarındaki kısıtlamanın etkilerini ele aldı, ihracattaki sıkıntıya dikkat çekip önerilerini sıraladı. Güldağ, ihracatçıya yüzde 2 olan avantajlı döviz bozdurma imkanının yüzde 8-10'a kadar çekilebileceğini savunurken Ağaoğlu, kur dışı yollarla da ihracatın desteklenmesinin önemli olduğunu kaydetti.
Şans Sohbetleri'nde bu hafta Ağaoğlu ve Güldağ, kredilerdeki ve hisse senedi piyasalarındaki kısıtlamanın etkilerini ele aldı, önerilerini paylaştı.
Ağaoğlu: Sana özendim son iki-üç haftadır ayakkabı yan sanayicileri derneği ile teşriki mesaimiz oldu. AYMAKOOP'a da gittim. Emek yoğun, çok ciddi çaba var.
Güldağ: Ne gözlemledin?
Ağaoğlu: Gerek üretim maliyeti gerekse ölçek ekonomisini yakalayamıyor olmaları, Çin karşısında işlerini hayli zorlaştırıyor. Maalesef 1,2 milyar dolara kadar çıkan ihracat yapılan dönemler geride kalmış.
Güldağ: En önemli nedeni nedir?
Ağaoğlu: Esas pazarları olan Avrupa, Ortadoğu ve Orta Asya'da bir talep düşüklüğü var. Tabii bir de kur etkisi. Özellikle bu kur meselesini nasıl hallederiz diye düşünüyorlar.
Güldağ: Sen ne dedin?
Ağaoğlu: Daha önce de bu kur meselesi biriktiğinde her seferinde sizin işinizi kolaylaştıracak şekilde hareket edildi. İki değil, üç değil, belki 15-20 defa yapıldı. Artık kurda düzeltme talep etmek yerine bir şeylerin değişmesi gerekiyor.
Güldağ: Bir yanıtları olmuştur...
Ağaoğlu: Değişim ihtiyaç ama bunu yaparken paraya ihtiyaç var. KOBİ'lere ve ihracatçılara kredi...
Güldağ: Son günlerde ekonomi yönetimi de KOBİ'leri tahkim edeceğiz diyor ama pratikte yok.
Ağaoğlu: Kredi desteği zinhar bireylere olmasın. Çünkü o doğrudan talebe gidiyor. Ama KOBİ'lere kesinlikle kredi kanallarının esnetilmesi lazım. Şirketler arası ödemelerde ciddi sıkıntı var. Daha da artacak gibi görünüyor. Bu ortamda ödeme gücü yerinde firmalar da ödeme yapmak istemediklerinden sağlıklı firmalar bile sıkıntı yaşıyor.
Güldağ: AYSAD'daydın, TAYSAD'a gitsen de benzer sıkıntıları işitecektin. Maliyetler artıyor, kurlar yerinde sayıyor. Sıkıntı büyüyor.
Ağaoğlu: Kur tarafında yapılacak çok fazla bir şey yok. Yıl sonu OVP ortalamasının nihayette varacağı yerin öne çekilmesi ihtimali olabilir. Bir stratejik hamle olarak...
Güldağ: İhracatçıya yüzde 2 olan avantajlı döviz bozdurma imkanı yüzde 8-10'a kadar çekilebililir.
Ağaoğlu: Kur dışı yollarla da ihracatın desteklenmesi kritik önemde. SGK primleri, vergi indirimleri veya Özal döneminde uygulanan türden destekler talep ediliyor. Biriken KDV alacaklarının ödenmesi de...
Güldağ: Ne yapılacaksa bunun Türkiye'nin üretimden kopmasını engelleyecek yönde olması lazım. Çünkü maalesef gidişat oraya. Göstergelere yansıyor. Sanayinin çarkları epey yavaşladı. Enflasyonla mücadele için hem iç talebi bastırıyoruz hem de kur üzerinden zaten cılız olan dış talebi de bastırıyoruz. Üretimi frenliyoruz. Sayın Cevdet Yılmaz da durumun farkında ki, işin bam teline vurgu yapıyor. Belirsizliği azaltmak, güveni sağlamak adına, "büyüme ile dezenflasyon programı arasında uyumsuzluk yok" diyor. Ama hayatın pratiği şu anda tersini gösteriyor. İşsizlik kağıt üzerinde düşüyor ama sahada durum öyle değil. Sadece tekstil, ayakkabı değil, en dirençli görünen otomotiv, makine, kimya sektöründe de ciddi sıkıntı var. Üretim ve istihdam kayıpları artıyor. Ve bunlar ihracatta lokomotif sektörlerimiz. Güçlü kasımız eriyor. Bir zaman sonra arz tarafını kısıtlayacağından enflasyonla mücadeleye de zarar verecek.
Ağaoğlu: Kredi koşullarının esnetilmesi şart. AYSAD'la buluşmamız, daha önce gündeme getirdiğimiz KOBİ'lere 5-10-20 milyon liralık kredi paketleriyle finansmana erişimin sağlanması önerimizin geçerliliğini kanıtlanmış oldu.
Güldağ: Kredide aylık yüzde 2 artış sınırı, şirketleri de kapsayınca kaş yapalım derken...
Ağaoğlu: Aynen borsada açığa satışı bir günah keçisi olarak gördüğünüz gibi. Oysa açığa satış sağlıklıdır. Nasıl açığa alışa izin veriliyorsa açığa satışa da izin verilmeli.
Güldağ: Ne yapılması gerekir?
Ağaoğlu: Açığa satış için belli rakamlarda hazırlanmış hisse senedi sepetleri Borsa İstanbul Takasbank’ta bulunmalı ve yatırımcı bu hisseleri ödünç alarak açığa satış yapabilmeli. İşlem, piyasanın sağlıklı çalışması için desteklenmeli. Bugüne dek döviz ve borsada açığa satışa getirilen yasaklar, sadece süreci uzattı ve acıyı derinleştirdi. Yasaklar nedeniyle hisse senedi fiyatları doğru şekilde oluşmuyor ve yanıltıcı fiyatlamalara yol açıyor.
Güldağ: Nasıl oluyor bu?
Ağaoğlu: Açığa satış yasaklandığında arbitraj fonları ortadan kalkıyor. Bu fonlar, faiz farklarını arbitre ederek, yani farklı piyasalardaki fiyat farklarından yararlanarak kazanç elde ederlerdi. Bu da hisse senedi fiyatlarının normalleşmesini sağlardı. Açığa satış yasağı ile manipülatif hareketler artıyor ve hisse senetleri olması gerekenden çok daha yüksek değerlere ulaşabiliyor. Spekülatif değil, manipülatif bir hareket olarak değerlendirilmeli. Ayrıca açığa satış yapan kişi, borç aldığı hisseyi geri vermek zorunda olduğundan, eninde sonunda piyasaya alıcı olarak geri dönecektir. Bu da piyasanın dengelenmesine katkı sağlar. Açığa satışın serbest olması, ani ve sert düşüşlerin önüne de geçer. Açığa satışın derhal serbest bırakılması gerekiyor. Belki endeks 50 veya 100 dışındaki hisselerde bu işlem sınırlı tutulabilir. Çünkü bu hisselerde manipülasyon riski daha yüksek. Endeks 30, endeks 50 ve hatta endeks 100'de ise açığa satışın serbest bırakılması gerekir.
Altında yeni bir yükseliş görebiliriz
Güldağ: Petrol fiyatları hayli hareketli...
Ağaoğlu: Geçen haftaki hareket, özellikle pazartesi gününden bu yana başlayan hareket, 74 doların kırılmasıyla teknik bir hareket oldu. Kısa vadeli yükseliş trendinin altına hızlı inen bir satış dalgası geldi. Bunun sebebi Asya’da yapılan bir petrol konferansında Trafi gura adlı büyük bir emtia ticaret şirketinin yaptığı yorumlar. Bu, piyasalarda önemli bir satış dalgasına yol açtı ve 68 dolarlara kadar indi. Benim 'petrol çağı bitiyor' diye özetlediğim petrol talebindeki temel eğilimin aşağı yönlü oluşu ile ilgili dile getirdiğim hedefim olan 65 dolara oldukça yaklaştı.
Güldağ: Ama tekrar yukarı çıktı.
Ağaoğlu: Kısa vadede çok sağlıklı bir düşüş değildi ve bir düzeltme geliyor. Şimdi tekrar 72 dolarda.Bu gelişme Türkiye için oldukça iyi bir haber. Cari açığımızın en büyük etkenlerinden biri enerji ithalatıdır. Petrol fiyatlarının düşmesi enerji faturamızı azaltacak.
Güldağ: Benzin fiyatlarını biraz düşürdü...
Ağaoğlu: Çünkü hem kur yatay seyrediyor hem de petrol fiyatı düşüyor. Asıl büyük yansıma enerji faturamızda olacak.
Güldağ: Kısa vadede beklentin nedir?
Ağaoğlu: Petrol fiyatlarının kısa vadede tekrar 73-74 dolarlara kadar çıkabileceğini düşünüyorum. Ancak önümüzdeki yıl, ortalama petrol fiyatlarının 70 doların altında olacağını tahmin ediyorum.
Güldağ: Bunda temel gerekçen nedir?
Ağaoğlu: OPEC Artı'nın etkisi daha da zayıflayacak. Petrol üreticilerinin pazar payı konusunda birbirleriyle rekabete gireceğini düşünüyorum. Bu da petrol fiyatlarını 60 dolarların altına itebilir.
Güldağ: Fiyat 60 doların altına gelmesi...
Ağaoğlu: Rusya'nın dünyaya daha fazla petrol ihraç edebilmesine olanak sağlayacak. Çünkü şu an Batılı sigorta şirketleri, Rusya'dan 60 dolarlık taban fiyatın üstünde petrol alınması durumunda sigorta yapmıyor. Ancak fiyatlar 60 dolara yaklaştığında, Rusya rahatça petrol satabilir hale gelecek. Bu, OPEC Artı'nın etkisini daha da azaltacak ve pazar paylaşımı için ciddi rekabet başlayacak.
Güldağ: Kısa vadede petrol fiyatı ne olur?
Ağaoğlu: Lojistikte problem yaşanmadığı sürece, petrolün yukarı yönlü hareket etmesi beklenmiyor. Eğer bir jeopolitik risk ortaya çıkarsa, finans piyasaları büyük bir türbülansa girebilir ve petrol fiyatları da bu risklerden etkilenebilir.
Güldağ: Altın tarafında beklentin nedir?
Ağaoğlu: Altın fiyatları, jeopolitik riskler nedeniyle yükselmeye devam ediyor. AB bakanları, Ukrayna'nın NATO füzelerini Rus topraklarında kullanmasına izin vermeyi düşündüklerini açıkladı. Bu gelişme, Rusya devlet başkanı Putin'in "Bu, NATO’nun Rusya’ya savaş açması anlamına gelir" şeklindeki açıklamasıyla yeni bir jeopolitik risk oluşturdu. Altın fiyatları 2.545 dolar seviyesini kırarak hızlı bir yükselişe geçti. Ons altın 2.578 dolardan kapandı cuma günü. 2.545'in üstünde kalması teknik anlamda önümüzdeki günlerde 2.645 dolarlara doğru bir yükseliş görebiliriz demek.
