Afganistan’a ‘farklı’ bakmak

Afganistan‘daki yen ‘’yükselen güç’’ olan Çin‘in bu ülkede derin çıkarları var. Çin, 2008‘den bu yana dünyanın en zengin bakır yataklarına sahip bu ülkede 2,8 milyar $’lık yatırım yapıyor. Günümüzün ‘’yen petrolü‘’ sayılan lityumla da yakından ilgileniyor.

Afganistan, dünyanın en yoksul 10 ülkesinden biri. Kişi başına gelir 500 $‘ı bile bulmuyor. Yıllık hasılası 20 milyar $. Buna karşılık dünyanın kenevir cenneti. ABD’nin uzay kayıtlarıyla, 2020‘de 214 bin hektar kenevir ekimi yapılmış… Bu yolla her yıl esrar–eroin pazarından 55 milyar $ para Taliban ekonomisinin cebine giriyor. Bundan sonra Afganistan‘ın ‘’Narco-State‘’ olarak anılacağı kesin.                 

Ancak burada Taliban Yönetimi bir taşla iki kuş vuruyor: Bu eroin parası tümüyle kayıt dışı. Bu yüzden Afganistan Taliban yönetimi kendi halkına karşı ‘’Bende para yok ki...‘’ mesajını verebilir. Buna karşılık eroin parasının tümünü Talibanizmin yayılması için harcanabilir. Aynen Humeyni sonrası İran‘ın Şii mezhebini Orta Doğu’da yaymak için yaptığı gibi...                 

Wakhan Koridoru, pek bilinmez... Bu koridor, Afganistan ile Çin’i ‘’resmen‘’ komşu yapar. Eni, 18 km‘ye kadar daralır. Uzunluğu 92 km‘dir. Bu uzun sınırın kuzeyinde Tacikistan ve güneyinde Pakistan yer alır. Bu 4,923 m rakımdaki koridorda Pamirliler yaşar, nüfusları çok azdır (12.000). Bu koridoru Çin bu güne dek ‘’kapalı’’ tutuyordu. Dağlık bir arazide sınırı ‘’kapalı‘’ tutmanın çok anlamlı olmadığı bilinir. Şimdi bu geçit Taliban güçleri için Çin’deki PEW kayıtlarıyla sayısı 8,4 milyon olan Müslüman Uygur’lara erişmek için ideal bir olanak. Gerçi The Economist dergisi Taliban üst yönetiminin Çin‘e resmen bir ‘’güvence‘’ verdiğini yazdı. Ama yakın zaman bu garantinin ne denli geçerli olduğunu gösterecek. Öte yandan Afganistan‘daki yeni ‘’yükselen güç’’ olan Çin‘in bu ülkede derin çıkarları var.             

2008‘den bu yana dünyanın en zengin bakır yataklarına sahip bu ülkede 2,8 milyar $’lık yatırım yapıyor. Petrol de aynı ilginin içinde, anlaşması 2011’de imzalandı. Günümüzün ‘’yeni petrolü‘’ sayılan lityumla Çin yakından ilgileniyor.           

Şimdi soru şu: Çin için madencilik çıkarı mı? Taliban’ın kendi bölgesine yayılmacılığı ile boğuşmak mı?         

ABD‘nin Afganistan‘da bir ‘’saatli bomba‘’ bıraktığı kesin, Çin üstesinden bakalım nasıl gelecek?

GÜNÜN SÖZÜ:

Afganistan 3 trilyon dolarlık potansiyel maden varlığıyla göz kamaştırıyor, dünyanın en zenginlerinden biri…