Doğan Kuban: Mimarlık tarihinde sessiz bir dev

Prof. Doğan Kuban, mimarlık sanatının ‘Sessiz Dev’iydi… Mimarlık tarihi üstüne çok önemli eserler verdi, mimarlığı yazıya dökmüş bir bilim adamı olarak bilindi… Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahibi olan Kuban’ı saygıyla anıyorum.

Doğan Kuban 1926’da dünyaya geldi. Dayısı Anıtkabir mimarlarından Emin Onat’ın teşvikiyle mimarlık okudu, 1949 yılında mezuniyetiyle İTÜ Mimarlık Tarihi’nde asistan oldu. 1950’de İtalya’ya giderek Rönesans mimarlığı üzerine çalışmalar yaptı. ”Osmanlı dini mimarisinde iç mekan teşekkülünün Rönesans ile mukayesesi” çalışmasıyla 1958 yılında doçent oldu. Michigan Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak ders verdi. 1965 yılında “Anadolu mimarisinin kaynak ve sorunları” çalışmasıyla profesörlüğe yükseldi.                 

1973-76 yılları arasında İTÜ Mimarlık Fakültesi Dekanlığı görevinde bulundu. Mimarlık tarihi ve restorasyon enstitüsünün kuruluşunu sağladı ve başkanlığını üslendi.               

1981 yılında Anıtlar Yüksek Kurulu yöneticiliği yaptı. 1987-88’de Suudi Arabistan’da Kral Faysal Üniversitesi’nde ders verdi. İstanbul’daki Kalenderhane Camii’nin restorasyon çalışmalarını yürüttü.               

Ağa Han Ödülü Yürütme Kurulu’nda yer aldı. Profesör Doğan Kuban mimari konusunda sayısız makale ve kitap yazdı. Ama onun yazım dehası “Anadolu ve Türk Evi” ve “Mimar Sinan” konularında öne çıkar. “Ortak Karakteristiği Olan Bir Türk Evi‘nden Söz Etmek Mümkün müdür?” sorusunu “olumsuz” cevaplandırır. Kuban hoca, buna karşılık taşıyıcı sistemi ağaç, zemin katı taş bir yapı tekniği olan evlerde bir ortak strüktür gözler. Bu evi Ege’den Sivas’a uzanan havzada bulur. Bu ortak strüktürde oda, eyvan ve avludan oluşan 3 ortak öğeyi kanıtlar. Ona göre bu evde abartı ve mobilya azlığıyla Türk evi Japon geleneksel evini andırır. Bu tez şu an bilimde kabul gören egemen tezdir.          

Kuban‘ın diğer yazım dehası “Sinan’ın Sanatı ve Selimiye” adlı 1997’deki eserinde ortaya çıkar. “Selimiye’yi yaratan sanat iradesi nedir?” sorusuna cevabını şöyle verir:            

-Olabildiğince Akdenizli olmuş ama yine de Doğulu kalmış bir İslam toplumunun kendine özgü biçim duyarlılığı Selimiye’dir. Bu nedenle Sinan’ın yapıtı her okumada yeniden anlam kazanacak bir sanat ölçütüdür.           

Doğan Kuban, mimarlık tarihi üstüne çok önemli eserler vermiş, tarihi restorasyon çalışmalarıyla buluşturmuş ve nihayet mimarlığı yazıya dökmüş bir bilim adamı olarak bilinir ve eminim hep öyle anılacak.

GÜNÜN NOTU:

Taliban iktidarı sonrası haşhaş fiyatı 3 kat arttı, bolluğun fiyat arttırdığı garip bir durumla karşı karşıyayız...