YZ kamuda işbaşı yaptı bile

Yapay zekâ kamuda sanal vergi ajanı gibi görev yapıyor zaten. Zaten tabana yaygın vergiyi biraz da tavana yaysak? Halen tavana yaydığımız sermayeyi de biraz tabana yaysak. Güzel olmaz mıydı?

Yapay zekâ, giderek tüm süreçlerde kullanılma yolunda ilerliyor. Kimi deneme mahiyetinde kimi de yaptığı işte üretkenliği arttırma gayretinde… Kamunun yapay zekâya uzak ilgi göstermediği eleştirilerine katılamıyorum zira kamu, yapay zekâyı; matrah tespit, vergi tahsil için kullanıyor bile…

Kamu, yeniliğe neden ilgi duyar? Hatırlıyorum, sanal dünyayı düzenleme ihtiyaçları gündeme geldiğinde bilgisayar, internet, bilişim teknolojilerine kamunun ilgisi; “acaba bunlar yardımı ile daha fazla vergi nasıl toplayabilirim” odağındaydı. Yapay zekâ sürecinde de durum değişmiş değil.

SUNUCULARIN GİRİŞ VE ÇIKIŞLARINDA

Felek, kesemeyeceği başa taç giydirmezmiş. Kamu da vergi devşiremeyeceği yeniliğe yol açmazmış. Hani Maliye Bakanı Şimşek, vergi kaçıranları tespit için bütün OSB'lerin giriş ve çıkışlarında ve büyükşehirlerin bütün ana arterlerinde kalıcı maliye memuru bulunduracaklarını söylemişti ya...

Bundan korkmayın ve mükellefler vergi kaçırmasın diye bir tür “önleyici” tehdit olarak algılayın. Fakat yapay zekâ ürünü dijital vergi ajan yazılımlarının bilgisayar sunucularınızın giriş-çıkışına çoktan yerleştirilmeye başlandığını da bilin. Özetle YZ bir tür vergi müfettişi ve artık bilgisayarınızda.

İKİ SORU İKİ CEVAP / YZ ajanlarına dair…

Sanal vergi ajanı nedir?

Bu yazılımlar, ağ içerisinde dolaşan ve neyi arayacağı kendisine öğretilen bir tür yapay zekâ modelleridir. Maliye zaten vergi kaçak ve kayıplarını önlemek için teknolojiden yararlanıyordu. Size söylenen “kalıcı maliye memuru” gibi, sanal maliye memuru gibi düşünebiliriz vergi ajanlarını…

Kaçırmak mı kaçınmak mı?

Hammurabi, bundan 3800 yıl önce Babil sokaklarına “vergi kaçıranın kellesi gider” yazılı dev tabletler dikmişti. Ancak kelleler de gitti, vergiler de kaçırıldı. Vergi kaçırmak suçtur ancak vergiden kaçınmak, böylesi yüksek oranlarla hayatta kalmak için gereklidir. Sanal ajanlar aradaki farkı anlar umarım.

not/ Vergiyi tavana sermayeyi tabana yaymalı

Maliye her fırsatta verginin tabana yayılması gerektiğini söyler, durur. Nitekim 100 liralık verginin 80’i dolaylı olduğundan zaten vergi tabana yayılmış… Burada sorun; tavanda, yani yüksek gelir gruplarının yeterince vergilendirilmediğinde… Nitekim 1,5 trilyonluk verginin silinmesi bunun delili.

Bize lazım olan, zaten tabana yayılmış vergiyi biraz da tavana yaymaktır. Sermayeye gelince. Şu anda sermaye tavanda… YZ’nin üretkenlik modellerine de sorsanız, size şu cevabı veriyor; “vergiyi tavana, sermayeyi de tabana yay.” Ancak bu sayede gelir dağılımını düzeltir, refahı yükseltebilirsin.

Netice; kamuya daha fazla vergi toplasın diye şehir girişine daimi memur, bilgisayarlara yapay zekâlı sanal ajan dikmek yerine… Acaba toplanan vergileri yandaşa, candaşa dağıtarak kaynak transferi gibi kullanmayıp, kamunun bu yüksek harcama iştahını kıssak, bu kaynakları ekonomiye aktarsak?