Zonguldak Havzası’nda madencilerin psikososyal riskleri ölçülüyor
Maden kazaları, gerçekleştikleri dönemde toplumu derinden etkiliyor. Birçok konuda olduğu gibi, bu kazalara duyulan ilgi de aradan birkaç gün geçtikten sonra azalıyor ve gündemden düşüyor. Oysa madenciler arasında durum böyle değil. Kaygı, korku, ayrılık duyguları sadece madenciler değil; ailelerinin de en yakın yol arkadaşları. Bu durumun psikososyal etkilerini ortaya koymaya ve alınacak tedbirlere rehberlik etmeye odaklanan akademik bir çalışma, uluslararası desteklerle bugünlerde Zonguldak’ta hayata geçiriliyor.
Projenin altında İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin imzası var. Üniversitenin Örgütsel Psikoloji Yüksek Lisans Programı Direktörü Doç. Dr. İdil Işık ve ekibinin hayata geçirdiği İş’te Psikososyal Sağlık ve Güvenlik Projesi, iş hayatında özellikle pandemiyle birlikte gündeme gelen psikolojik iyilik halini de hedef alıyor.
Doç. Dr. Işık, “Psikososyal riskler iş dünyasında çok önemli hale geldi. Çalışanların bireysel ve ilişkisel açıdan etkilenebilecekleri zorlukların tamamını bu ifadeyle tanımlıyoruz. Aslında amacımız sadece madencilikte değil, tüm sektörlerde kullanılacak bir model, rehber ortaya çıkarmak. Odaklandığımız grup ise özellikle işyeri hekimleri” diyor.
Proje kapsamında bir psikososyal risk analizi yapılması planlanıyor. Doç. Dr. Işık, 3 bin 600 çalışana ulaşmayı hedeflediklerini belirterek; odak grup görüşmeleri, saha ziyaretleri, nitel araştırma fazı gibi aşamalar sonrasında psikososyal risklerin yönetilmesine dair bir yönetmeliğe kaynak oluşturmayı hedeflediklerini anlatıyor. Işık, “Böyle bir öneri ya da rehber hazırlayıp bakanlığa sunacağız. Önceki çalışmalarda psikososyal riskleri değerlendirme konusunda işyeri hekimlerinin kapasitelerinin geliştirilmesi için bir risk ölçme ve değerlendirme aracı niteliğinde yazılım geliştirdik” diye konuştu.
Işık’ın bahsettiği yazılım sonrasında eğitimler düzenlenmiş. Bir öğrenme ve gelişim platformu ile daha fazla işyeri hekiminin bu tabandan yararlanmaları hedeflenmiş. Işık, Zonguldak’taki çalışmaya yerel yönetimin, sendikanın, Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası, Zonguldak Barosu gibi kuruluşların da destek verdiğinin altını çiziyor. Peki maden işletmeleri projeye nasıl yaklaşıyor? Işık’ın yanıtı umut verici: “Türkiye Taşkömürü Kurumu, ilk günden itibaren destek veriyor. Ayrıca özel maden işletmeleri de projeye ilgi gösteriyorlar. Bu desteğin artması elbette bizi çok sevindirir. Ne kadar çok sayıda işyeri hekimine ulaşabilirsek, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasına o kadar katkımız olur. Maden sektörü için psikososyal risk faktörleri değerlendirme modeli ve ölçüm aracı olarak bir yazılım yaptık. Web tabanlı yazılımdaki risk ölçüm aracımız; madencilerle yapılan görüşmeler, Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR) ve Dünya Sağlık Örgütü-5 İyilik Hali Endeksi’nin birleşimiyle son şeklini aldı. Bu web tabanlı yazılımla işyeri hekimleri istedikleri zaman psikososyal risk değerlendirmesi yapabilecek. Yazılım, açık kullanım özelliğiyle iş sağlığı ve güvenliği alanında benzeri olmayan bir girişim.”
IPA’dan hibe aldı 
Avrupa Birliği kaynaklı IPA, “İş Sağlığı ve Güvenliğinin Geliştirilmesi Hibe Programı” kapsamında, Bilgi Üniversitesi’nin yürüttüğü projenin madencilik sektörüyle ilgili ayağını hibe verdi. “Maden Sektöründe Çalışanların Psikososyal Risklerinin Değerlendirilmesi ve Önlenmesine Yönelik İşyeri Hekimlerinin Kapasitesini Geliştirme Projesi adındaki çalışmada; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı’nın işbirliği söz konusu. Üniversite-kamu işbirliğinde yürütülen projenin detaylarını, Doç. Dr. İdil Işık’tan aldık. Zonguldak’ta yürütülen projenin 22 ayda tamamlanması hedefleniyor. 212 bin Euro'luk bütçenin 23 bin Euro'luk kısmını İstanbul Bilgi Üniversitesi finanse ediyor.