15-16 Haziran Büyük İşçi Direnişi'nin 50. Yılı

15-16 Haziran, Türkiye’deki en büyük işçi hareketinin yıldönümü… Bundan 50 yıl önce, sendikal örgütlenmeyi kısıtlayan yasaya karşı çıkan DİSK üyesi binlerce işçi, sendikal özgürlüklerini korumak adına tarihi bir direnişe imza attılar.

50 yıl önce, sendikal örgütlenmeyi kısıtlayan yasa tasarısının kabulü ve Cumhurbaşkanı’nca onaylanmasının ardından DİSK’e bağlı sendikaların üyeleri iki gün üst üste protesto eylemi gerçekleştirdiler. Eylemin ilk gününde İstanbul’da 70 bine, ikinci gününde Anadolu katılımlarıyla 170 bine ulaşan kitle ülkenin en büyük işçi direnişi gerçekleşti.

Yasa değişikliğiyle, bir iş kolunda üçte bir üye çoğunluğuna sahip olmayan sendikanın toplu sözleşme yapma hakkı kısıtlanıyordu. DİSK'e bağlı sendikaların üye sayılarını arttırmalarını önlemek için bu yasal düzenleme gündeme gelmişti. 1952’de kurulan TÜRK-İŞ, 1967’ye kadar tek işçi konfederasyonuydu. 1966'da Paşabahçe grevine TÜRK-İŞ yönetimi yeterince destek vermeyince dört sendika yönetimi protesto edip ayrıldılar. 13 Şubat 1967’de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) kuruldu. Yeni bir mücadele dönemi başladı. TİP milletvekilleri Rıza Kuas ve Mehmet Ali Aybar tasarıyı engelleyemedi. TİP, yasanın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne giderken protesto eylemleri başladı.

15 Haziran’daki yürüyüşün ardından İstanbul’da üç koldan yürüyüş yapıldı. Kartal’dan gelen yürüyüş koluna fabrikalardan katılımlar oldu. Paşabahçe’den Üsküdar’a bir koldan yüründü. Topkapı’dan yürüyenler Cağaloğlu’nda Valilik önüne geldiler. O dönemde 1. Boğaz Köprüsü yoktu. Beyoğlu’na geçişin önlenmesi için Haliç'teki iki köprü açıldı. Asker ve polis ile işçiler arasında çatışmalar oldu. Dört kişinin ölmesi üzerine 16 Haziran akşamı sıkıyönetim ilan edildi.

DİSK yöneticileri tutuklanıp sıkıyönetimce yargılanmaya başladılar. Davalar sivil mahkemelere devredilince tahliye oldular. CHP’nin başvurusuyla yasa iki yıl sonra Anayasa Mahkemesi’nce iptal edildi. DİSK’li yöneticiler beraat ettiler. 15-16 Haziran sendikal özgürlük adına önemli bir çıkıştı. Bu direniş en büyük işçi direnişlerinden biri olarak tarihteki yerini aldı…

Bugünün notu:
ABD’nin öncülük ettiği Birleşmiş Milletler’in kurulmasından tam 75 yıl sonra, dün başlayan Dünya Ticaret Örgütü’ne yönetici seçimlerini ABD engelliyor… Nereden nereye…