İç göç'e hazır olmak
Japonya kadar Şili’nin deprem deneyleri çok ışık tutucu… Şili deprem yönetimi için “Entegre Afet Risk Yönetimi” adını veriyor. Bununla bir afet öncesinde tüm senaryolar dikkate alınıyor. Sadece kurtarma etkinlikleri değil, destek üniteleri ve altyapısının oluşturulması öngörülüyor. Bütün bunlar kadar bir “önlem kültürü” varlığı da çok anlamlı. Depremzede yurttaş panik yerine bilinçli davranıyor. Bütün bunların sonucunda 2012 sonrası 7’nin üstündeki şiddete karşın Şili’de ölen insan sayısı ya hiç yok ya da 10’un altında. Kuşkusuz bütün bunlara “imar affı” sözcüğünün Şili deprem literatüründe yer almadığını da eklemek gerekiyor.
Türkiye’de göç ve nüfus hareketlerinin büyük ismi olan Prof. Ferhunde Özbay iç göç dalgalarının farklı farklı nedenlerle oluştuğunu ve bu nedenle gözlemsel öğrenebileceğini kaydeder.
6 Şubat Depremi yeni bir “iç göç dalgası” ile karşı karşıya bulunduğumuzu gösteriyor. Ortada bir veri yok. Ama gözlemsel olarak bu 10 ilde yaşayan 13,4 milyon insanımızın dörtte birinin Türkiye’nin batısına göç ettiğini ya da buna hazırlandığını söyleyebiliriz. Bu göçte bir dinamik, “kendiliğinden” gelişen göç. Vatandaş kendisini bir yakınının yanına atıyor. Kalış süresi belli değil. Bir de devlet kurumlarının yarattığı “iradi göç” var. Vatandaşlar ağırlıklı olarak Akdeniz kıyı şeridindeki otel ve devlet kamplarına yerleştiriliyorlar. Onlara verilen süre 2 ay ve 15 Nisan ile sınırlı. Ancak bu işin çok uzayabileceği şimdiden belli. Nitekim Göç Araştırmaları Derneği Kurucu Başkanı Doç. Didem Danış “Depremin yarattığı yıkımla bir mücadele biçimi olarak başvurulan göç, bir çok risk ve belirsizliği de barındırıyor. Geçici olduğu düşünülse de en azından çok uzun süreye yayılacağını bildiğimiz bu büyük göçle yer değiştiren nüfusun ihtiyaçları da dikkate alınmalı” diyerek işin boyutlarını sergiliyor.
Böyle bakınca bu yeni iç göç 2 görevi öne çıkarıyor:
1-İkinci konutların bu göçün kullanımına açılması. Türkiye’de toplam sayısı 4,1 milyon olan bu ikinci konutların depremzedelere tahsisi gerekiyor.
2- Göç eden yurttaşlara travma ve eğitim desteği verilmesi. Bu konu çok önemli ve devletin boyutlarını çok aşıyor. Konu bir sivil toplum dayanışması gerektiriyor.
New York Times, alışılmışın dışında bir dil kullanarak deprem onarımının 10-50 Milyar $ tutabileceğini belirtiyor. İki rakam arasındaki büyük fark öngörülemeyen iç göçün muhtemel maliyeti.
Türkiye olarak bu yeni iç göçün maddi ve manevi boyutlarına hazır olmalıyız…