Banka kârlarının yükselmesi iyi haber mi?

Bankalar yıllık kârlarını açıkladı. Sonuçlara bakıldığında banka kârları adeta kâr rüzgârı ile yükselen dalgalar gibiler. Yüzde 300, yüzde 800’lük kâr artışları var. İş Bankası’nın 13,5 milyar olan kârı 61,5 miyar liraya çıktı. Halkbank’ın 1,5 milyar lira olan kârı 14,7 milyar liraya yükseldi. Akbank 60 milyar lira, Garanti 58 milyar lira, Yapı Kredi 52 milyar lira kâr açıkladı.

Banka kârlarındaki artış %400’ün üzerinde. Peki, neden arttı bankaların kârları? Merkez’in 2022’de yaptığı faiz indirimleriyle birlikte sektörde borçlanma maliyetleri geriledi. Kredi- mevduat makasının seyri ve artan enfl asyonun etkisiyle bankaların elinde bulunan TÜ- FE’ye endeksli tahvillerden elde ettikleri gelirlerin artması, kârları da beraberinde getirdi.

DÖVİZ FAY HATTI STRES TOPLUYOR

2022 yılında bankalar kâr makineleri gibi çalıştı. 2022’de %14 politika faiziyle başlanırken faiz oranı yıl içerisinde gerçekleşen indirimlerle % 9’a kadar geriledi. Merkez; bankaları bu faizden fonlarken mevduat toplamada sıkıntılar ise devam etti. Negatif reel faizin dünya rekoru kırdığı dönemlerdeyiz.

Faizi “nas” olarak nitelendiren ekonomi yönetimi, dövizi tutmak için inanılmaz bedeller ödemek zorunda kaldı ve halen de ödüyor. Kaldı ki KKM balatasının zorlandığı yerde Merkez, ancak döviz satarak doları frenliyor. Görünen o ki döviz fay hattı, stres topluyor ve kırılma olasılığı artıyor.

İKİ SORU İKİ CEVAP

Bankaların kredi faizleri neden yüksek?

Bankalar kredi verirken, verdikleri kredilerin geri ödeme riskini hesaba katar. Öte yandan bankaların maliyetleri ve kâr marjları da kredi faizlerini etkiler. Bankaların kredi faizlerinin yüksek olmasının bir diğer sebebi de ekonomik kriz dönemlerinde kredi risklerinin artmasıdır. Bu da bankaların kredi faizlerini yükseltir.

Politika faizi ve mevduat faizleri arasındaki makas neden yüksek?

Düşük faiz ortamında, mevduat faizlerinin düşük olması beklenir. Politika faizi %8,5 seviyesinde. Mevduat faizleri ile %30’a dayanmış durumda. Enflasyonun %55,18 olduğu bir ortamda bankalar mevduat toplayabilmek için daha fazla faiz vermek durumunda kalıyor.

not

ABD’DE BANKA İFLASI VE BULAŞICILIK ETKİSİ

ABD’de 10 yılın en büyük banka ifl ası olan SVB’nin çöküşü sonrası birçok orta ve küçük çaplı banka için oluşan endişeler artıyor. SVB, ABD’nin en büyük bankalarından biri ve genellikle yüksek büyüme potansiyeline sahip teknoloji, sağlık, enerji ve diğer inovasyon odaklı sektörlerde faaliyet gösteren müşterilere hizmet veriyordu. Batışı genç girişimcileri olumsuz etkileyecek. Unutulmamalı ki sistemde oluşacak risklerin her zaman bulaşıcılık etkisi vardır.

Öte yandan bankaların artan kârı ekonomideki heterodoks görünümün adeta bir yansıması gibi… Ortodoks politikalardan uzaklaştıkça yeni geliştirdiğimiz ekonomik modelle bankaların kârı üzerine kâr koyduk.

Bankaların kârının artması daha fazla kredi, daha fazla finansal kaynak anlamına gelmiyor elbette. Daha sıkı kredi koşullarını da getirebilir önümüzdeki dönemde. Faiz oranlarına bağlı olarak tüketicilerin borçlanma maliyetleri de yükselebilir. Önemli olan küçük işletmelerin krediye ulaşımıdır. Üretimi artıracak, yatırıma akacak kredilere… Ancak müşahede ediyoruz ki, bankacılık sistemi göreceli küçülme sürecinde… Milli gelirin %125 büyüklüğünden %100’ün altına gerileme söz konusu. Merkez Bankası’nın “merkez” vasfı azalırken “banka” gibi davranması, sektörün Merkez yönlendirmesi ihtiyacını ortadan kaldırmıyor. Eğer sağlıklı büyüyeceksek, bize güçlü bankacılık sistemi gerek.